လိုင္႐ိုးေတာ္ဓါတ္သမိုင္း အခန္း (၁၃)

မင္းဖေလာင္းလက္ထက္မြမ္းမံပူေဇာ္ျခင္း

မင္းဖေလာင္း (ေကာဇာ ၉၃၃-၉၅၅)

ဘုရင္မင္းဖေလာင္းကုိ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၈၉၆ ခုႏွစ္တြင္ ဘခမည္းေတာ္ ဒုတိယေျမာက္ဦးၿမိဳ႕တည္ ဘုရင္းမင္းဗာႀကီးႏွင့္ အိမ္နိမ့္ေမ်ာက္သားေတာ္ျဖစ္ေသာ မယ္ေတာ္ေစာသွ်င္ေစာ႐ို႕မွ ဖြားျမင္သည္။ ငယ္နာမည္ကား “ဖြားေတာ္ထြီး” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ “ခ်စ္ေႏွာင္း” ဟူ၍လည္း ေခၚသည္။ ဖခင္တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္နီစဥ္ကာလအတြင္း ဘုရင္ဂ်ီဖေလာင္း (ေပၚတူဂီ) လူမ်ဳိး႐ို႕သည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သုိ႔ စစ္ခ်ီလာရာ မင္းဗာႀကီးတပ္မ်ားက ျပန္လည္စစ္ဆင္တုိက္ခုိက္မႈေၾကာင့္ အႏုိင္ရသည္။ ဤအခ်ိန္ကာလ၌ မြီးဖြားခေသာေၾကာင့္ “မင္းဖေလာင္း” ဟူ၍ အမည္ရသည္။

ဖခင္၏ညီျဖစ္သူစၾက၀ေတးမင္းသည္ ေက်ာက္ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ယင္းအ႐ိုက္အရာကုိဆက္ခံကာ မင္းဖေလာင္းမင္းျဖစ္လာ၏။ “သီရိသူရိယ စႏၵမဟာဓမၼရာဇာ” ဘြဲ႕အမည္ကုိခံယူလွ်က္ သကၠရာဇ္ (၉၃၃) ခု၊ တပုိ႔တြဲလဆုတ္ (၈) ရက္ ၾကာသားပတီးနိတြင္ စၾက၀ေတးမင္း၏သမီးျဖစ္သူသွ်င္လတ္ႏွင့္ ဘိသိက္သြန္း၍ နန္တက္၏။ ထုိအခ်ိန္က မင္းဖေလာင္း၏အသက္မွာ (၃၇) ႏွစ္ျဖစ္သည္။.

မင္းဖေလာင္းမင္းျဖစ္လာေသာအခါ ဘဂၤါ (၁၂) ၿမိဳ႕ကုိ ဖခင္နည္းတူ ပုိင္ဆုိင္ေသာေၾကာင့္ ကုလားဘြဲ႕ အမည္အားျဖင့္ ေသွ်ာက္စျႏၵာသွ်ာ (သုိ႔မဟုတ္) သီကြန္ဒါသွ်ာဟူ၍တြင္၏။ မင္းမျဖစ္မီက မင္းဖေလာင္းမွာ ဖခင္မင္းဗာႀကီးလက္ထက္တြင္ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းသား သွ်င္ေႏွာင္း၊ သံတြဲစားအျဖစ္ အမႈထမ္းရြက္ခ၏။ ဖခင္မင္းဗာႀကီးက ဘဂၤါ (၁၂) ၿမိဳ႕သုိ႔စစ္ခ်ီလားသည့္အခါ လွံကုိင္ဓားကုိင္ သူရဲတေသာင္း၊ ကမန္ေလးကုိင္ သူရဲတေသာင္း၊ ဒုိင္းကုိင္ကာစြဲသူရဲတေသာင္း သုိင္းသမား သူရဲတေသာင္း႐ို႕ကုိဦးစီး၍ မယူျမစ္ကုိထြက္ကာ ပင္လယ္ျပင္ဘက္မွ စစ္ခ်ီ၏။ မင္းဖေလာင္းနန္တက္၍ မင္းျဖစ္လာသည့္အခါငယ္ ေမ်ာက္သားေတာ္ေစာမိေတာ္ကို မိဖုရားေခါင္ႀကီးအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေစာသႏၲာကုိမူ ေတာင္မိဖုရားအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဘိသိက္သြန္းဖက္ သွ်င္လတ္ကုိကား နန္းတက္မိဖုရားအျဖစ္ျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ေမ်ာက္သားေတာေစာဦးကိုကား ေျမာက္မိဖုရားအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း အသီးသီးအပ္ႏွင္းျခင္းျဖင့္ မိဖုရားေလးေယာက္ဟိ၏။

တဖန္ မင္းဖေလာင္းသည္ သားေတာ္သမီးေတာ္႐ို႕အားလည္း ဥာဏ္ပညာျဖင့္ခ်င့္ခ်ိန္ပိုင္းျခားလွ်က္ ရာထူးဌာနႏၲရမ်ား အသီးသီးပီးအပ္သည္။ မင္းဖေလာင္း၏သားအႀကီးဆုံးျဖစ္သူ သတုိးဓမၼရာဇာကုိကား အိမ္ရွိမင္းအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္စီ၏။ သားေတာ္အလတ္ သတုိးမင္းေစာကုိကား စစ္သူႀကီးခန္႔၏။ သမီးေတာ္ႀကီး အဥၥနေဒ၀ကုိကား ညီေတာ္မင္းရဲရန္ေအာင္ႏွင့္ ပီးစားထိမ္းျမား၍ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕စားရာထူးကုိခန္႔၏။ သမီးေတာ္အလတ္ အသွ်င္မကုိကား ညီေတာ္ေမာင္ႀကီးထြီးႏွင့္ထိမ္းျမား၍ ေတာင္ဘက္စားရာထူးကုိပီး၏။ သမီးအထြီးျဖစ္သူ စလပ္ေဒ၀ီကုိကား အစ္ကုိမင္းတိကၡာ၏သား ဘေစာမင္းၫုိႏွင့္ ထိမ္ျမား၍ ရာဇသႀကၤန္ ရာထူးကိုပီး၏။ ဘဂၤါ (၁၂) ၿမိဳ႕ကုိလည္း ဘုိးေတာ္ဘီးေတာ္မ်ား လက္ထက္အခါကအတုိင္း အုပ္ခ်ဳပ္သည္။

သကၠရာဇ္ (၉၃၆) ခု တပုိ႔တြဲလဆန္း (၂) ရက္စနီနိတြင္ မင္းႀကီးသည္ ကေမၻာဇဟုအမည္ရေသာ သက္တိုင္းျပည္သို႔ တႀကိမ္ရီေၾကာင္း၊ ကုန္းေၾကာင္းခ်ီတက္ေတာ္မူသည္။ သက္မင္း႐ို႕၏ႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ မူလပါဒရံ၊ သကၠလာ၊ ရွတ္ရွာ၊ ေကာက္ကတန္း၊ စုတၠရားအစဟိေသာၿမိဳ႕မ်ားကို မၿပိဳမကြဲစီဘဲ ၿမိဳ႕စား၊ ရြာစားမ်ားကို ခန္႔အပ္လွ်က္အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ မင္းႀကီးသည္ ယင္းမွတဖန္ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕သုိ႔ ခရီးထြက္လီရာ ဦးစီစလာ (ဦးဇိတ္ဂ်တ္ဇလာ) သည္ မင္းႀကီး၏သတင္းစုံကုိၾကားရသျဖင့္ လက္ေဆာင္ပဏာမ်ားျဖင့္ လာေရာက္ဖူးေျမာ္၏။ မင္းဖေလာင္းသည္ လက္ေအာက္ခံဘဂၤါ (၁၂) ၿမိဳ႕တြင္ မ်ဳိးေတာ္ေဆြေတာ္အေပါင္း႐ို႕အား အသီးသီးရာထူးခန္႔အပ္လွ်က္ နီရာခ်ထားခသည္။ မင္းႀကီး၏သားေတာ္ရင္းျဖစ္ေသာ သတုိးမင္းေစာကုိလည္း (အေနာက္ဘုရင္) ဟူ၍ ရာထူးတံဆိပ္ခပ္ႏွိပ္လွ်က္ ဆင္၊ ျမင္း၊ ရဲမက္ဗုိလ္ပါမ်ားႏွင့္တကြ အုပ္ခ်ဳပ္စီသည္။

သက္မင္းျပည္ေထာင္အေပါင္း႐ို႕က အစဥ္အဆက္အက်ဳိးကုိမျမင္သျဖင့္ ဥတၱရျပည္ကုိအစုိးရေသာ ၿမံဳမင္း႐ို႕ထံၿပီး၀င္ ခုိလွဳံသည္။ မင္းဖေလာင္းလက္ထက္ လက္ေအာက္ခံ ဘဂၤါ (၁၂) ၿမိဳ႕မွာ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ပုန္ကန္ျခားနားသည္။ မင္းႀကီး၏ဘုန္းတန္ခုိးေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ဘဲ က်ဆုံးရသည္။ မင္းႀကီးသည္ အေနာက္ျပည္သုိ႔ ဒုတိယအႀကိမ္လားေရာက္သည္။ ၿမံဳျပည္အားတုိက္ရာ ေအာင္ျမင္သည္။ ဤနည္းအတူ အရွိျပည္မွ ေက်ာ္ထင္အေနာ္ရထာသည္ ယခင္မင္းဗာႀကီးလက္ထက္အခါက ေယာက္ဖေတာ္ တပင္ေရႊထီး စစ္ယံႈးရသည္ကုိအရွက္ရ၍ စစ္မက္အလုံးအရင္းႏွင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္သုိ႔ သံတြဲၿမိဳ႕မွတဆင့္ ခ်ီတက္လာ၏။ မင္းႀကီးမွာေရႊနန္းေတာ္၌နီလွ်က္ ၿမိဳ႕ေတာ္ကုိအလုံပိတ္ထားစီကာ စစ္သူႀကီးမ်ားကို ရွိထြက္တုိက္ခုိင္း၏။ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ၏တပ္မွာ မခံရပ္ႏုိင္ဘဲ ဆုတ္ခြာၿပိဳပ်က္ရသည္။

ဤသုိ႔ျဖင့္ မင္းဖေလာင္းသည္ အရွိမွက်ဴးေက်ာ္လာမႈ၊ အေနာက္မွပုန္ကန္သူမ်ားကုိ ႏွိပ္ကြပ္ႏွိမ္နင္းၿပီးေနာက္ သာသနာေတာ္ေကာင္းက်ိဳး ဆကဲထမ္းပိုးေဆာင္ရြက္ေတာ္မူသည္။ ရွိေဘးေလာင္းေတာ္၊ ဘုိးေလာင္းေတာ္၊ ခမည္းေတာ္၊ ေနာင္ေတာ္မင္း႐ို႕ကတည္ထားျပဳလုပ္ခေသာ ေစတီမ်ားႏွင့္တကြ ေက်ာင္း၊ ဘုရား၊ သိမ္၊ ဇရပ္၊ မ႑ပ္၊ ရီတြင္း၊ ရီကန္ႏွင့္တကြ နန္းေတာ္အားျပဳပ်င္မြမ္းမံသည္။ ႏုိင္ငံအတြင္း ခ်မ္းသာဆင္းရဲမရြီး လူအားလုံးသူအားလည္း ႀကီးစြာေသာအလွဴပီးေတာ္မူသည္။ ဤမင္းလက္ထက္ သရက္ၿမိဳ႕၏အရွိဘက္ ပန္းျပင္အရပ္မ ဆင္ျဖဴတစီး၊ ေလးၿမိဳ႕ေခ်ာင္းမွ ဆင္ျဖဴအမတစီး၊ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာကုိ စစ္ႏုိင္ေသာအခါ၌ ဆင္ျဖဴတစီး အသီးသီးရသည္။ ပတၱျမားတလုံးႏွင့္အတူ မိဖုရားတပါးရသည္။ ယင္းသူမွာ ဦးရာဇ္ေတာ္ဓါတ္ေစတီ အေနာက္ဘက္အနီး ရီေပါက္ေခ်ာင္းရြာသူမျဖစ္ေသာ ေစာမဲက်ီပင္ျဖစ္သည္။ ေစာမဲက်ီမွာ ငါးရွာရာမွ ျပည္တန္ပတၱျမားတလုံးကုိရသည္။ ပတၱျမားကုိအေၾကာင္းျပဳ၍ ေစာမဲက်ီကုိပါသိမ္းယူထားလုိက္သည္။ ဘုရင္က ေစာမဲက်ီအား ပယ္မယားအျဖစ္ထားဟိ၏။ ေနာင္အခါ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕ကုိ နယ္စားရာထူးပီးသနားသည္။ မ်က္ရွင္ပတၱျမားကုိကား ဦးရာဇ္ေတာင္၌ ဌာပနာသည္။

ဤမင္းသည္ ေငြဒဂၤါးတႀကိမ္သြန္းလုပ္သည္။ ဒဂၤါး၌မူ (နရာဓိပတိ ဥရီးေတာ္ သီရိသွ်ာ) ဟူ၍ ပါဟိသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ဘ၀သွ်င္မင္းဖေလာင္းႀကီးသည္ အိမ္နိမ့္ (၃၇)၊ နန္းစံ (၂၂)၊ သက္ေတာ္ (၅၉) ႏွစ္၊ သကၠရာဇ္ (၉၉၅) ခု၊ ၀ါဆုိလဆန္း (၆) ရက္၊ တလဂၤုနီနိတြင္ နတ္ရြာလြန္ေတာ္မူသည္။

ဤသုိ႔ျဖင့္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (၉၃၃) ခုႏွစ္မွ (၉၅၅) ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း (၂၂) ႏွစ္အၾကာအုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး မင္းႀကီးသည္ ရခုိင္ျပည္ (၁၇) ဌာနေသာအရပ္ဌာနမ်ား၌ ဓါတ္ေတာ္မ်ားတည္ေတာ္မူခသည္။

၁။ မိဂၢတဗၺေတာင္၌ နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (သွ်င္းက်စ္ေတာ္ေစတီ)
၂။ နႏၵပဗၺတေတာင္၌ ပါးေမႊးေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ပါးမႊီးေတာ္ေစတီ)
၃။ ေ၀ဠဳပဗၺတေတာင္၌ နားလိတ္ေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (နားလိတ္ေစတီ)
၄။ မဥၥဴပဗၺတေတာင္၌ ခ်က္ေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ခ်က္ေတာ္ေစတီ)
၅။ ကာကာဂီရိေတာင္၌ လွ်ာေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ဇီ၀ွါေစတီ)
၆။ ကေပါတဂီရိေတာင္၌ လည္ေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ဂိ၀ွါေစတိ)
၇။ မုဥၥပဗၺတေတာင္၌ လက္ယာပါး႐ိုးေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ၿပိဳင္းတုိင္ေစတီ)
၈။ ေရႏုသာရေတာင္၌ လက္၀ဲပါး႐ိုးေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ပါး႐ိုးေတာ္ေစတီ)
၉။ ဥ႐ုပဗၺတေတာင္၌ ရင္ငုံေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ရင္ငုံေတာ္ေစတီ)
၁၀။ ေသလာပဗၺတေတာင္၌ ေမးငူေတာ္ဓါတ္ကို ဌာပနာ၍ (ေမးငူေတာ္ေစတီ)
၁၁။ သမၺေတာင္၌ အဆုတ္ေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (အဆုတ္ေတာ္ေစတီ)
၁၂။ ေနသာဒေတာင္တြင္ သလုံးေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (သလုံးေတာ္ေစတီ)
၁၃။ တဲလမူးေခ်ာင္း ကဏၰေလာမေတာင္၌ နားမႊီးေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (နားမႊီးေတာ္ေစတီ)
၁၄။ သာလမယေတာင္၌ စၿမံဳေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (စၿမံဳေတာ္ေစတီ)
၁၅။ စာ႐ုပဗၺတေတာင္၌ ဦးကင္းေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ (ဦးကင္းေတာ္ေစတီ)
၁၆။ ဒြါရာ၀တီ သံတြဲၿမိဳ႕၀ယ္ မဏိေကသာေတာင္၌ ဆံေတာ္ေစတိီကုိ ထပ္မံ၍တည္သည္။
၁၇။ သီလပဗၺေတာင္၌ ဦးရာဇ္ေတာ္ဓါတ္ကုိ ဌာပနာ၍ ဦးရာဇ္ေတာ္ေစတီတည္ေတာ္မူသည္။

ေတာင္ရင္းကၽြန္း ကေပါတဂီရိေခၚတြင္ေသာေတာင္၌ လုိင္႐ိုးေတာ္ဓါတ္ကုိတည္ေတာ္မူသည္။ ေစတီေတာ္၏ ေအာက္ဖိနပ္မွ အထက္လုံးပတ္ လက္ေတာင္ (၂၀) ဟိၿပီး အျမင့္မွာ (၁၂) ေတာင္ျမင့္သည္။ ေစတီေတာ္တည္နီစဥ္တြင္ မင္းႀကီးကုိယ္တုိင္ႄကြေရာက္လာၿပီး ခုႏွစ္ရက္တိုင္တိုင္ ပြဲလမ္းသဘင္က်င္းပလွ်က္ အသဒီသအလွဴႀကီးကုိပီးေတာ္မူသည္။ လာေရာက္ဖူးေျမာ္ကုန္ေသာလူ႐ို႕သည္ မ်ားစြာႏွစ္လုိ၀မ္းသာ ေပ်ာ္ရႊင္ကတ္ကုန္သည္။

က်မ္းကုိး
၁။ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရ ။ ။ ရခုိင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း
၂။ ရခုိင္ဆရာေတာ္ ။ ။ ဓည၀တီအေရးေတာ္ပုံက်မ္း
၃။ ဦးကိတၱိ ။ ။ ပါးေတာ္ဓါတ္သမုိင္း
၄။ အသွ်င္စကၠိႏၵ ။ ။ ျပည္တြင္းမကုိဋ္ဓါတ္ဦးရာဇ္သမုိင္း
၅။ ဦးစံသာေအာင္ ။ ။ ရခုိင္ဒဂၤါးမ်ား
၆။ မင္းျပားမင္းသိန္းဇံ ။ ။ သရီရေတာ္ျမတ္ပါးေတာ္ဓါတ္သမိုင္း စာ ၁၀၁ မွ ၁၁၂ ထိ .
ေဒနိန္ရာက

...။...။...တင္ျပသူ...။လျခမ္းျမီ ...စာတင္ခ်ိန္။...။..23.1.10...။...လျခမ္းျပီး...။... ဘာသာေရး . ။...အားပီးလာဂါတ္ေရ စာဖတ္ပရိတ္မွားမွ ေဒဘေလာ့ဂ္နန္႔ပတ္သတ္ျပီး အႀကံမ်ားပီးလိုပါက arakankotawchay@gmail.com မွ အျမဲတမ္း ႀကိဳဆိုနီပါသည္။ စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္လွ်က္ ...။