လိုင္႐ိုးေတာ္ဓါတ္သမိုင္း အခန္း (၁၆)
ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွ အျခားထင္ရွားေသာဘုရားပုထုိးေစတီေတာ္မ်ား
ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္သည္ ကၽြန္းႀကီးမ်ားျဖင့္ ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ၿမိဳ႕နယ္တခုျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္းႀကီးမ်ားမွာ ရီျခားၿမီျခားတည္ဟိနီသည္။ ထုိထုိကၽြန္းအရပ္ဌာန႐ို႕၌ ရွိေဟာင္းသမုိင္း၀င္ ဘုရားပုထုိး ေစတီေတာ္မ်ားတည္ဟိသည္။ ယင္း႐ို႕၏အေၾကာင္းကုိ အက်ဥ္းခ်ဳံ႕၍ ဤအခန္း၌လက္လွမ္းမီသေလာက္ကုိစုစည္း၍ တင္ျပေပအံ့။
(က) အေနာက္ဖ႐ုံကာကၽြန္းမွ ဓါတ္မြီေတာ္မ်ား
၁။ ဆံေတာ္ရွင္ေစတီ
ဆံေတာ္ရွင္ေစတီသည္ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္ အေနာက္ဖ႐ံုကာကၽြန္းတြင္ တည္ဟိသည္။ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္ သာမက ရခုိင္ျပည္နယ္၌ တင္ရွားေသာ ေစတီတဆူျဖစ္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶေဂါတမအသွ်င္သည္ ရခုိင္ျပည္သုိ႔ႄကြေရာက္ခၿပီးေနာက္ ခရီးအျပန္တြင္ ပင္လယ္သမုဒၵရာအနီးမွ ျဖတ္သန္း၍ ႄကြခ်ီသည့္အခါမွာ ေဇယ်ေသနအမည္ဟိေသာ နဂါးမင္းသည္ ဘုရားသွ်င္ကုိဖူးေျမာ္ၿပီး ကုိးကြယ္ရန္ ေတာင္းပန္ခ်က္အရ ဘုရားသွ်င္က ဆံေတာ္ႏွစ္ဆူကုိ ပီးသနားခသည္။ ထုိဆံေတာ္ႏွစ္ဆူကုိ နဂါးမင္း႐ို႕သည္ အေပၚမွ ေက်ာက္တုံးငယ္မ်ားျဖင့္ ေစတီတည္ထားခသည္။ ယင္းကုိ စႏၵသူရိယမင္းႀကီးကၾကားသိသျဖင့္ လားေရာက္ၿပီး ေစတီကုိ ျပဳပ်င္သည္ဟုဆိုသည္။ ထုိ႔ေနာက္ေ၀သာလီေခတ္သူရိယစၿႏၵားမင္းသည္ ေစတီကုိမြမ္းမံလွ်က္ ဖိနပ္မွသည္အထြတ္သုိ႔တုိင္ ေရႊလုံးျပည့္ခ်ခသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ မင္းဖေလာင္းႏွင့္ စုိးမဲက်ီ႐ို႕သည္ မြမ္းမံျပဳပ်င္ခသည္။ ဘုရားပြဲကုိႏွစ္စဥ္ နတ္ေတာ္လတြင္က်င္းပၿပီး ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ စည္ကားေသာ ဘုရားပြဲေတာ္ျဖစ္သည္။
.
၂။ ေမးငူဓါတ္
ေမးငူဓါတ္သည္ ၿမီငူကၽြန္း၏အေနာက္ဖက္ကမ္းအလယ္ေလာက္တြင္တည္ဟိသည္။ ဓါတ္ေတာ္တည္ဟိရာေတာင္ကုိ ေသလာပဗၺတေတာင္ဟုတြင္ေခၚၿပီး မင္းဖေလာင္းက သကၠရာဇ္ (၉၄၇) ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္တည္ထားခသည္။ ဤေစတီတည္ရာကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေမးငူကၽြန္း၊ ယင္းမွ ၿမီငူကၽြန္းဟုေခၚတြင္သည္။
၃။ သလုံးေတာ္ဓါတ္
သလုံးေတာ္ဓါတ္မွာ ၿမီငူကၽြန္း၏အေနာက္ဘက္ကမ္းၿခီေျမာက္ဘက္တြင္ တည္ဟိသည္။ ဤဓါတ္ကုိ သားလြဲေတာ္ဓါတ္၊ သလုံးေတာ္ဓါတ္ဟုလည္းေခၚေၾကာင္းသိရသည္။ သမုိင္း၀င္ဓါတ္ေတာ္တဆူျဖစ္သည္။
၄။ မ်က္ေမွာင္ေတာ္ဓါတ္
ဤေစတီသည္ ၿမီငူကၽြန္း၏ေျမာက္ဘက္ ယာတုိက္ရြာအရွိေျမာက္ဘက္တြင္တည္ဟိသည္။ ယခုျမင္ရေသာ ေစတီေတာ္သည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးေသာအခါမွ ျပန္လည္၍ မြမ္းမံျပဳလုပ္ထားပုံျဖစ္သည္။
၅။ လက္ယာသလုံးေတာ္ဓါတ္
ဤေစတီမွာ ၿမီငူကၽြန္းျဂင္းေခ်ာင္းဘုန္းႀကီးေက်ာင္းပရ၀ုဏ္၌ တည္ဟိသည္။ ဤေစတီေတာ္၏သမုိင္းမွာ သာသနာသကၠရာဇ္ (၂၁၈) ခုႏွစ္တြင္ သီရိဓမၼာေသာကမင္းႀကီးက ဦးစြာတည္ခေၾကာင္းဆုိသည္။ ဒုတိယအႀကိမ္ကုိ မင္းဖေလာင္းက သကၠရာဇ္ (၉၄၇) ခုႏွစ္တြင္ ျပဳပ်င္သည္။ တတိယအႀကိမ္ကား ခရစ္ (၁၈၃၈) ခုႏွစ္တြင္ ၿမီငူကၽြန္းေတာေန ဆရာေတာ္ကလည္းေကာင္း၊ စတုတအႀကိမ္ကုိ ၿဂင္းေခ်ာင္းဆရာေတာ္ႀကီး ဦးပဒုံမႏွင့္ ဒကာဒကာမမ်ားက ေကာဇာ (၁၃၁၂) ခုႏွစ္တြင္ ျပဳပ်င္ခကတ္သည္။
(ခ) အလယ္ဖ႐ံုကာကၽြန္းမွ ဓါတ္မြီေတာ္မ်ား
၁။ အူမေတာ္ဓါတ္
အူမေတာ္ဓါတ္သည္ လြမ္းဦးရြာ၏ အေနာက္ဘက္ကုန္းျမင့္ ေတာင္ထိပ္ေပၚတြင္တည္ဟိသည္။ ဘုရားသွ်င္ႏုငယ္စဥ္က ခ်ီမင္းျဖစ္ခေၾကာင္း ဆုိသည္။ ဤေတာင္ကုန္းကုိ နီလပဗၺတေတာင္ဟုေခၚသည္။ ဤဓါတ္ေတာ္ကုိ ေခတ္အဆက္ဆက္ကျပဳပ်င္လာခၿပီး (၁၉၉၇) ခုႏွစ္က တႀကိမ္ျပဳပ်င္ခသည္။ ယခုအခါ ဤေစတီကုိ သွ်င္ရြာႏွစ္ရြာ၊ စက္ႏုိး၊ နတ္ေတာင္၊ ေက်ာက္တန္း၊ ေက်ာက္ေတာင္၊ ျပင္မ၊ နတ္စာရင္း၊ ခေမာင္းေခ်ာင္း၊ လြမ္းဦးစသည့္ရြာမ်ားက ကုိးကြယ္နီကတ္သည္။
၂။ ရင္အုံေတာ္ဓါတ္
ဤဓါတ္သည္ ပိႏၷဲေခ်ာင္းကၽြန္း၏ အရွိဘက္ေတာင္တန္းေတာင္ထိပ္တြင္ တည္ဟိသည္။ ကၽြန္းေျမာက္ဘက္ အစိပ္အပုိင္းျဖစ္သည္။ ျမင့္ဂါရြာ၏အရွိဘက္ (၄) ဖာလုံခန္႔အကြာတြင္ တည္ဟိသည္။ ဗုဒၶႏုငယ္စဥ္က ဧဏီသားျဖစ္ခေၾကာင္းဆုိသည္။ ယခုျမင္ရေသာ ေစတီမွာ အဂၤလိပ္ေခတ္ကလက္ရာျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်ိန္ကပင္ ဤေစတီရင္ျပင္ေပၚ၌ အေနာက္ဘက္တြင္ အာ႐ံုခံသိမ္တေဆာင္ဟိၿပီး ယင္း၏အထဲ၌ ေက်ာက္ဆင္းထုတဆူ ဟိသည္။ ေစတီ၏ေတာင္ဘက္၌လည္းေကာင္း၊ အရွိဘက္၊ အေနာက္ဘက္႐ို႕၌ လည္းေကာင္း အာ႐ံုခံသိမ္ဟိသည္။ ေစတီေပၚသုိ႔ ေတာင္ဘက္အုတ္လွကာမွတက္ရသည္။ လမ္းတေလွ်ာက္၌ ေစာင္းတန္းအမုိးဟိသည္။ ယခုအခ်ဳိ႕ ပ်က္စီးနီလတ္ၿပီ။ ေတာင္ၿခီရင္းတြင္လည္း သိမ္ထဲ၌ ဗုဒၶေက်ာက္ဆင္းထု (၃) ဆူကုိ တြိရသည္။ ဤေစတီကုိ ယခုအခါ ျမင့္ဂါ (ရြာသစ္)၊ ၾကက္သေရ၊ ရႊီပေတ၊ ေတာင္ေခ်ာင္ (ရြာသစ္)၊ ေတာင္ေခ်ာင္ (ရြာေဟာင္း)၊ ေက်ာက္ကုတင္၊ ကမ္းပုိင္းႀကီး၊ ဇီးခ်ဳိေမာ္ရြာ႐ို႕က ကုိးကြယ္လွ်က္ဟိနီသည္။
၃။ လွ်ာေခ်ဓါတ္
ဤဓါတ္သည္ ရင္အုံေတာ္ေစတီ၏ ေတာင္ဘက္ေတာင္ကုန္း၌ဟိသည္။ ေတာင္ကုန္းအျခားျဖစ္သည္။ ဤေတာင္ကုန္းျမင့္၌မူ ေစတီ (၂) ဆူကုိတြိရသည္။ ၾကက္တူေရြး တဇစ္ျဖစ္ေၾကာင္းဆုိသည္။ ဓါတ္ေတာ္မွာ လွ်ာေတာ္ဓါတ္(ဇီ၀ွါ) ျဖစ္သည္။ ဤေစတီေတာ္ (၂) ဆူေအာက္ အေနာက္ဘက္တြင္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းဟိသည္။ ဤဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကုိ ၾကက္သေရရြာမွ ကုိးကြယ္သည္။ ဤေစတီ (၂) ဆူကုိမူ ၾကက္သေရရြာသားမ်ားက ျပဳပ်င္ထားကတ္သည္။ ေစတီအေဟာင္းကုိ ခရစ္ (၁၉၈၃( ခုႏွစ္က ျပန္လည္ျပဳပ်င္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
၄။ နဖူးေတာ္ဓါတ္
ဤေစတီတည္ဟိရာဓါတ္ကုိ ဖူးေတာင္ဟုေခၚသည္။ ဤေစတီမွာ လွ်ာေခ်ဓါတ္၏ေတာင္ဘက္ကုန္းျမင့္တြင္ တည္ဟိသည္။ စာမရီငွက္တဇစ္ျဖစ္ခေၾကာင္းဆုိသည္။ ဤဓါတ္ကုိ ယခုအခါ စက္ႏုိးရြာသားမ်ားက ျပဳပ်င္ကုိးကြယ္ထားကတ္သည္။ ယခုျမင္ရေသာေစတီပုံသည္ ခရစ္ (၁၉၇၅) ခုႏွစ္က ျပဳပ်င္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဓါတ္ေတာက္သည္ဟုသိရသည္။
၅။ ကၽြန္းဦးေစတီ
ပိႏၷဲေခ်ာင္းကၽြန္း၏အေနာက္ဘက္ေတာင္ေမာ္ဦးရြာ၏ အရွိဘက္အနီးကုန္းျမင့္ငယ္ေပၚ၌ ေစတီတဆူကုိတြိရသည္။ ထုိေစတီကုိ ကၽြန္းဦးေစတီဟုေခၚသည္။ ဤကုန္းျမင့္ကို ရွိကပင္ဇာတီေတာင္ဟုေခၚသည္။ ယခင္ ေစတီအေဟာင္းကုိ ၿဖိဳဖ်က္၍ (၁၉၉၇) ခုႏွစ္က ျပန္လည္ျပဳပ်င္ထားကတ္သည္။ ေစတီကုိ ေတာင္ေမာ္ဦး ရြာသားမ်ားက ကုိးကြယ္နီသည္။
၆။ တန္းခြန္တုိင္ေစတီ
ကၽြန္းဦးေစတီမွ ေတာင္ဘက္သုိ႔လာလွ်င္ ေက်ာက္ျပင္ရြာကုိေရာက္သည္။ ဤရြာ၏ေတာင္ဘက္ရြာအနီးတြင္ ေစတီငယ္တဆူကုိ တြိရသည္။ ယင္းေစတီကုိ တန္းခြန္တုိင္ေစတီဟုေခၚသည္။ ယခင္ေစတီေဟာင္း (၂) ဆူကုိၿဖိဳဖ်က္ၿပီး ယခုျပန္လည္၍ တဆူတည္းစုေပါင္းကာတည္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ယခုျမင္ရေသာေစတီကုိ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္က ျပန္လည္ျပဳပ်င္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
၇။ မာလာေတာ္ဓါတ္
ေက်ာက္ျပင္ရြာမွ ေတာင္ဘက္သုိ႔အစဥ္အတုိင္းလာလွ်င္ ပိႏၷဲေခ်ာင္းရြာကုိေရာက္သည္။ ယင္းမွေတာင္ဘက္သုိ႔ လာလွ်င္ ႀကိမ္ခုံျပင္ (ကုလားရြာ) ကုိ ေရာက္သည္။ ယင္းရြာ၏အထက္ အေနာက္ဘက္တြင္ မာလာေတာ္ဓါတ္ တည္ဟိသည္။ ဤမာလာေတာ္ဓါတ္တည္ဟိရာ ကုန္းအမည္ကုိ မသိရသိမ့္ေပ။ ဤဓါတ္ေေတာ္ကုိ ပိႏၷဲေခ်ာင္းရြာကဒုိင္ခံၿပီး ဆင္တေမာ္အုပ္စုႏွင့္ပိႏၷဲေခ်ာင္းအုပ္စုက ကုိးကြယ္သည္။ ေစတီရင္ျပင္၌ အာ႐ံုခံသိမ္တခု၊ ေစတီ၏ အေနာက္ဘက္ ဆင္းလမ္းတြင္ ဓမၼာ႐ံုႀကီးႏွင့္ ရွိေဟာင္းေက်ာက္ဆင္းထုေတာ္တဆူ ဟိသည္။
၈။ ထီးျဖဴမုိးေစတီ
မာလာေတာ္ဓါတ္၏ေတာင္ဘက္တြင္ ထီးျဖဴမုိးေစတီကုိ တြိရသည္။ ဤေစတီ၏အရွိဘက္တြင္ မညင္းကုိင္း (ခမီး) ရြာကုိ တြိရသည္။ ထီးျဖဴမုိးေစတီဟုတြင္ေခၚျခင္းမွာ ထီးျဖဴမုိးေတာင္ကုိ အစြဲျပဳ၍ ေခၚတြင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤေစတီကုိ ခမီးရြာမညင္းကုိင္းက အနီးကပ္ကုိးကြယ္သည္။ ေစတီကုိ (၁၉၉၆) ခုႏွစ္က အသစ္ျပန္လည္ ျပဳပ်င္ထားခကတ္သည္။
၉။ သွ်င္ထြီးမေစတီ (ဆင္ထိန္းမေစတီ)
ထီးျဖဴမုိးေစတီမွ ေတာင္ဘက္အရပ္သုိ႔လာလွ်င္ (၃) ဖာလုံခန္႔ ေတာင္ၿခီရင္းကုန္းျမင့္တခုတြင္ ေစတီငယ္တဆူကုိ တြိရသည္။ ဤေစတီငယ္ကုိ သွ်င္ထြီးမေစတီဟုတြင္ေခၚသည္။ ေစတီေဟာင္းကုိ (၁၉၉၇) ခုႏွစ္က ၿဖိဳဖ်က္၍ ျပန္လည္ျပဳပ်င္ခကတ္သည္။ ဘားၫိုသူေဌးႏွင့္ ဘားဘူသူေဌးညီမငယ္ သွ်င္ထြီးမကတည္ထားခေၾကာင္း ဆုိသည္။ ဆရာေမာင္ဗသိန္းက ဆင္ထိန္းမေစတီဟုသာ ေဖာ္ျပသည္။
၁၀။ ဘာညိဳေတာင္ေစတီ
ဘာညိဳေတာင္သည္ သွ်င္ရြာ၏အရွိဘက္တမုိင္ခန္႔အကြာတြင္ တည္ဟိသည္။ ဘာညိဳေတာင္ထိပ္၌ ရွိကေစတီပ်က္တဆူဟိခသည္။ ဤဘာၫိုေစတီမွာ ရွိေဟာင္းေစတီျဖစ္သည္။ ဘာၫိုသူေဌးကတည္ခေၾကာင္း သိရသည္။
(ဂ) ေတာင္ရင္းကၽြန္းမွဓါတ္မြီေတာ္မ်ား
၁။ လက္ဖန္ေတာ္ဓါတ္
ေတာင္ရင္းကၽြန္း၏ေျမာက္ဘက္ပုိင္း လက္ပံျပားရြာဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထဲ၌ လက္ဖန္ေတာ္ဓါတ္တဆူဟိသည္။ ေစတီမွာအျမင့္ (၂၇) ေတာင္ျမင့္သည္။ လုံးပတ္မွာ (၆၂) ေတာင္ဟိၿပီး ေျမာက္ဦးေခတ္ကတည္ခသည္။ ေကာဇာ (၁၃၄၂) ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္ႀကီးဦးဂႏၶ၀ံသကဦးေဆာင္၍ ရြာသားမ်ားႏွင့္ပူးေပါင္းကာ မြမ္းမံျပဳပ်င္ခကတ္သည္။
၂။ ဒုံးမေစတီ
လက္ပံျပားရြာထဲ၌ ဟိနီသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္ က်ိန္းဒုံးၫို (စႏၵ၀ိဇယရာဇာ) မင္းကတည္ထားချခင္းျဖစ္သည္။ ဒုံးညုိတည္၍ ဒုံးမေစတီဟုတြင္ေခၚသည္။ ဤေစတီကုိ သိမ္အတြင္း၌ ေဆာက္လုပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ အျမင့္ (၁၅) ေတာင္ခန္႔ျမင့္သည္။ ေက်ာက္သားပကတိျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ေစတီလုံးပိတ္ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ၿပိဳပ်က္လွ်က္ဟိနီသည္။
၃။ နရတ္စားပုထိုးေတာ္
လက္ဖန္ေတာ္ေစတီ၏အရွိေတာင္ေထာင့္အရပ္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၀င္းထဲ၌ ရွိေဟာင္းပုထုိးေတာ္ ေစတီတဆူကုိ တြိရသည္။ ေက်ာက္ျဖင့္တည္ေဆာက္ထားခသည္။ (၁၉၆၈) ခုႏွစ္က မုန္းတုိင္းဒဏ္ေၾကာင့္ ၿပိဳပ်က္ခရသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္ နရတ္စားအမတ္တည္ထားခေသာ ပုထုိးေတာ္ျဖစ္သည္။
၄။ ျပည္တန္းခြန္ေစတီ
မေနာ္သီရိရြာ၏အရွိဘက္ေတာင္ပူစာ၌ ရွိေဟာင္းသမုိင္း၀င္ေစတီတဆူကုိ တြိရသည္။ ေစတီေဟာင္းကုိ ယခုအခါ ေဂါပကအဖြဲ႕မွ ျပဳပ်င္လွ်က္ဟိနီသည္။ နဂုိအုတ္ေစတီျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ဤေတာင္ကုိ သီရိ၀ဎနဟု အမည္တြင္သည္။
၅။ ေမာလိပ္ေစတီ
ေမာလိပ္ရြာေဟာင္း ေက်ာင္းၿခံ၀င္းထဲ၌လည္း ရွိေဟာင္းေစတီတဆူကုိ တြိရသည္။ ဤေစတီကုိ ေက်ာက္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ေမာလိပ္ရြာမွာကား ၿပိဳပ်က္လားခၿပီ။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဤကၽြန္းရြာဟိေစတီကုိ ယခုအခါ အုတ္ျဖင့္ လက္ပံျပားဆရာေတာ္က ဦးေဆာင္၍ တည္ေဆာက္နီသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္က ေစတီျဖစ္သည္။
၆။ ေတာင္ရင္းကၽြန္းမွ ဓါတ္ေစတီေတာ္မ်ား
ေတာင္ရင္းကၽြန္းမွ ဓါတ္ေစတိီေတာ္မ်ားကုိ ဦးမင္းေအာင္ ရြီးသားသည့္ (နာဂဒီပရာဇ၀ံသသေခၤပက်မ္း) ႏွင့္ ႀကိမ္ေခြေမာ္ရြာ ေအာင္မဂၤလာနာမ္ေတာ္ရွင္သမုိင္းက်မ္း၌ ပါဟိေၾကာင္း တဆင့္သိရသည္။ ေတာင္ရင္းကၽြန္း အရပ္၌ သမုိင္း၀င္ဓါတ္ေတာ္ (၁၈) ဆူဟိခရာ ယင္းမွ (၆) ဆူ တည္နီရာကုိ ဤသုိ႔ေဖာ္ျပထားသည္။
(၁) ႀကိမ္ေခြေမာ္ရြာအနီး ။ နာလိကပဗၺေတာင္မွ နမ္ေတာ္ေစတီ
(၂) မေနာ္သီရိရြာအနီး ။ ဥႆဘပဗၺတေတာင္မွ စကၡဳေတာ္ဓါတ္
(၃) တပ္ေမာ္ရြာအနီး ။ ကမိပဗၺတေတာင္မွ လက္႐ိုးေတာ္ဓါတ္
(၄) လက္ပံျပားရြာအနီး ။ - - - - -မွ လက္၀ဲလက္ပန္ေတာ္ဓါတ္
(၅) - --- - - ။ ႑သီပဗၺတေတာင္မွ ႏုတ္ခမ္းေတာ္ဓါတ္
(၆) ေက်ာက္ဆစ္ရြာ ။ ၀ဏၰေဒ၀ေတာင္မွ ေက်ာက္ဆစ္ဓါတ္
မွတ္ခ်က္။ ။ နံပါတ္ (၄) မွ ဓါတ္ေတာ္တည္ဟိရာ ကုန္းအမည္ႏွင့္ နံပါတ္ (၅) မွ ဓါတ္ေတာ္တည္ဟိရာကုိ ရွာေဖြေလ့လာဆဲျဖစ္ေၾကာင္းသိရသည္။
၇။ ေတာင္းဖူးဘုရားႀကီး
ေတာင္းဖူးရြာသည္ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္၏အေနာက္ဘက္ (၅) မုိင္ခန္႔အကြာတြင္ တည္ဟိသည္။ ေတာင္ရင္းကၽြန္းဦးလည္းျဖစ္သည္။ ဤဘုရားဆင္းထုႀကီးကုိ တိေလာကမာရဇိန္ (ဆုေတာင္းျပည့္) ဟု အမည္ရသည္။ သကၠရာဇ္ (၈၉၃) ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ေသာ မင္းဖေလာင္းသည္ သကၠရာဇ္ (၉၄၇) ခုႏွစ္တြင္ ဓါတ္ေတာ္မြီေတာ္အဆူဆူကုိ နႏၵပဗၺတေတာင္ပါးမြီးေတာ္ဓါတ္မွစ၍ သီလပဗၺတဦးရာဇ္ေတာင္အဆုံး (၁၇) ရပ္႐ို႕၌ ေစတီပုထုိးတည္ထားခလီရာ ေမးငူေတာ္၊ ရင္အုံေတာ္၊ သလုံးေတာ္ စေသာဓါတ္မ်ားကုိ ေစတီပုထုိးတည္ရန္အတြက္ လီွသဘင္ဆင္ယင္၍ ႄကြျမန္းလာခရာ ကၽြဲကူးျမစ္လက္၀ဲဘက္ကမ္း ေတာင္ယံတြင္ ေခတၱယာယီကိန္း၀ပ္ေတာ္မူသည္။ ထုိအခါ ၀န္းက်င္ဂါမဇာနပုဒ္ျပည္သူမ်ားက စုေပါင္းညီၫြတ္ၿပီး ဤအရပ္တြင္ ထာ၀ရဓါတ္ေတာ္တဆူကိန္း၀ပ္သင့္ေၾကာင္း ေတာင္းပန္မႈအရ ေတာင္းဖူးသည္ကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ (ေတာင္းဖူး) ဟုေခၚတြင္သည္။ ဤဘုရားဆင္းထုႀကီးကုိ ဦးတိကၡအမည္ဟိေသာပုဂၢိဳလ္သည္ ရခုိင္ျပည္နယ္အႏွံ႔ႏွဳိးေဆာ္လွ်က္ ၿမီပုံမွပန္းရံဆရာ ဦးျဖဴသာထြန္းက သကၠရာဇ္ (၁၂၃၇) ခု တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ (၂) ရက္၊ အဂၤါနိနံနက္တြင္ ဘုရားႀကီးကုိ တည္ထားခသည္။ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္္ (၂၂) ေပဟိသည္။
၈။ ရတနာမုနိသြန္းစက္ေတာ္
ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္ျပားကၽြန္း နေဂြးကၽြန္းရြာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတုိက္၌သီတင္းသုံးလွ်က္ဟိေသာ သြန္းစက္ေတာ္တဆူမွာ ရတနာမုနိဟူ၍ အမည္ရသည္။ ယင္းဘုရားႀကီးကုိ ေကာဇာ (၁၂၇၂) ခုႏွစ္က ယင္း၏ေက်ာင္းတုိက္ထဲ၌ သြန္းလုပ္ခသည္။ ဥာဏ္ေတာ္မွာ (၅) ေပျမင့္သည္။ ယခုတင္ျပခေသာ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွ ဘုရားပုထုိးေစတီေတာ္မ်ားအေၾကာင္းသည္ လက္လွမ္းမီသမ်ကုိ ေလ့လာစုေဆာင္း၍ တင္ျပျခင္းရာျဖစ္သည္။ တင္ျပရာ၌ ရပ္လူႀကီး၊ ရြာလူႀကီးမ်ားကေျပာျပခ်က္မ်ား၊ မဂၢဇင္းစာအုပ္မ်ားမွ ကုိးကားခ်က္မ်ားကုိ သင့္ေတာ္သလိုၫိွႏွဳိင္းလွ်က္ ရြီးသားျခင္းလည္းျဖစ္သည္။ အက်ယ္ႏွင့္တိက်ႏုိင္မည့္ သမုိင္းျဖစ္ရပ္မ်ားကုိ ေနာက္သုေတသီမ်ားက ေလ့လာဆန္းစစ္၍ တင္ျပပါရန္ ႏုိးေဆာ္အပ္ေပသည္။
က်မ္းကုိး
၁။ ေမာင္ဗသိန္း။ ။ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ။ ေပါက္ေတာေရႊၿမီ မဂၢဇင္းအမွတ္ (၁)
၂။ ဓညသွ်င္။ ။ ရခုိင္ျပည္နယ္ဘုရားႀကီးတဆူ။ ေပါက္ေတာေရႊၿမီ မဂၢဇင္းအမွတ္(၁)
၃။ လက္ပံျပားဆရာေတာ္ ဦးဂႏၶမာလာဘိ၀ံသ(ဓမၼစရိယ) ၀ိနယပါရဂူ၏ ေျပာျပခ်က္မ်ား
၄။ မညင္းကုိင္းကၽြန္းရြာမွ ဘုရားတကာ ဦးေမာင္ေအးႏွင့္ ဦးေအာင္ျမစိန္႐ို႕၏ေျပာျပခ်က္မ်ား
၅။ စာရြီးသူ ၂၈-၃-၂၀၀၁ နိက အလယ္ဖ႐ံုကာကၽြန္း ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈမွတ္တမ္းေဒနိန္ရာမွ .