ကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းေရးနန္႔ အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္
အေမရိကန္ေရာက္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ားေရ (၁.၁.၁၁)နိန္႔မွာ (၂၂၆)ႏွစ္ေျမာက္ ရခိုင္ျပည္အခ်ဳပ္ အျခာအာဏာ က်ဆံုးနိန္႔ အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ နယူးေယယာက္ၿမ့ိဳ ကုလသမဂၢ UN ႐ံုးေရွ႕၌ ဗမာကိုလိုနီစနစ္သတ္မွတ္ပီးရန္ ေတာင္းဆိုဆႏၵျပေၾကာင္း 2011 January လထုတ္ Arakan Post Journal မွတဆင့္ သိရေရ။ ၀မ္းေျမာက္စရာ သတင္းေကာင္းပါ။ အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္ေၾကပြန္သူမ်ားအျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးပါေရ။ အေၾကာင္းမွာ မိမိတိုင္းျပည္၊ မိမိလူမ်ိဳးအား အခြင့္အေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုမႈႏွင့္ လုပ္ေဆာင္မႈတိုင္းမွာ အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင္း ျဖစ္ေတ။ အမ်ိဳးသားေရးဟူသည္မွာ
ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္နန္႔ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရရွိရန္ေဆာင္ရြက္မႈတိုင္းကို ေခၚပါေရ။ ယင္းအမ်ိဳးသားေရးကို ယင္းတိုင္းျပည္ယွိအမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ထမ္းေဆာင္ရန္ တာ၀န္ယွိေရ။ ရခိုင္ျပည္ သီးသန္႔
ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္နန္႔ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရရွိရန္ေဆာင္ရြက္မႈတိုင္းကို ေခၚပါေရ။ ယင္းအမ်ိဳးသားေရးကို ယင္းတိုင္းျပည္ယွိအမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ထမ္းေဆာင္ရန္ တာ၀န္ယွိေရ။ ရခိုင္ျပည္ သီးသန္႔
လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရန္ တာ၀န္မွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိုင္းမွာ တာ၀န္ယွိေရ။ ယင္းအမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္ကို အေမရိကန္ေရာက္ ရခိုင္အမ်ိဳးသား (၃၀)ေက်ာ္ ထမ္းေဆာင္ျခင္းေရ တရားေရ၊ မွန္ကန္ေရ။ ကိုယ့္တိုင္းျပည္၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳးမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္ရြက္ ရာလည္းေရာက္ေတ။ အခုပိုင္
စုေ၀းတိုင္ပင္ၿပီး ဗမာကိုလိုနီစနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးကို ေတာင္းဆိုသင့္စြာ ၾကာျမွင့္ၿပီျဖစ္ေတ။ ရာစုအလီလီ ဆက္လက္ကၽြန္ျဖစ္ရျခင္းေရ ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ကိုယ္မေတာင္းဆိုတတ္ျခင္းေၾကာင္း ျဖစ္ေတ။
အခုေတာင္းဆိုမႈေရ ရခိုင္အမ်ိဳးသား မ်ားအခြင့္အေရးျဖစ္ေတ။ ယင္းနန္႔ ေအဗမာကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းေရး ေတာင္းဆိုမႈကို “ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈႀကီး”အျ
ရခိုင္သားမ်ားအားလံုး စုေပါင္းပါ၀င္ေအာင္ စုစည္းသင့္ေရ။
ျပည္တြင္း/ျပည္ပယွိ ရခိုင္သားမ်ား၊ အသင္းအစုဖြဲ႔စည္းမ်ား ပါ၀င္ေတာင္းဆိုမႈကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ေက ဗမာကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းပီးကတ္ရဖို႔ျဖစ္ေတ။ အေၾကာင္းမွာ (၁၉၆၀)ခု၊ ဒီဇဘၤာ (၁၄)ရက္နိန္႔မွာ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံႏိုင္ငံမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ကုလသမဂၢမွ ေဆာင္ရြက္ပီးရန္ အာမခံထုတ္ျပန္ေၾကျငာ ထားၿပီးျဖစ္ျခင္းေၾကာင္း ျဖစ္ေတ။
ဤအာမခံခ်က္ေရ အေၾကာင္းမဲ့ ထြက္ေပၚလာသည္ကား မဟုတ္ေပ။ အေၾကာင္းရင္းခံယွိေရ။
(၁၉၃၇)ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ဒုတိယ ကမၻာ စစ္ျဖစ္ပြားေရ။ ဖက္ဆစ္ နာဇီ ဂ်ာမာန္၊ အီတလီ၊ ဂ်ပန္က တဖက္၊ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ရွရွားမဟာမိတ္ကတဖက္ အျပန္အလွန္တိုက္ ခိုက္ခဲ့ေရ။ စစ္ႀကီးက်ယ္ျပန္႔ႀကီးထြားေရအခါ လက္နက္အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ား ျဖတ္ကတ္ေတ။ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊
ရွရွား႐ို႕ေရ လက္နက္အင္အား ယွိေကေလ့ လူအင္အား အရင္းအျမစ္ကို လိုလားေရ။ ယင္းနန္႔ မိမိ႐ို႕ ကၽြန္ျပဳထားေရ ကိုလိုနီကၽြန္ႏိုင္ငံမ်ားမွ လူအင္ အားကိုရွာႀကံေရ၊ ေတာင္းခံၾကေရ။ ယင္းခါ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ႏိုင္ငံမ်ားက ကိုလိုနီအရွင္သခင္မ်ားအား စစ္တိုက္ရန္ လူအင္အားကို ပီးပါေမ။
စစ္ႀကီးၿပီးဆံုးပါက လြတ္လပ္ေရးပီးရေမ။ ဟူ၍ အာမခံခ်က္ကို တညီတညြတ္တည္း ေတာင္းဆိုၾကေရ။ လူအင္အား အရင္းအျမစ္ကို လိုလားၾကေရ အရွင္သခင္မ်ားက ဤေတာင္းဆိုခ်က္ေရ တရားမွ်တေရ ေတာင္းဆိုခ်က္အျဖစ္ သတ္မွတ္ကာ မျငင္းသာဘဲ လြတ္လပ္ေရးပီးရန္ ဂတိအာမခံခ်က္ကို ပီးခကတ္ေတ။ ယင္းနန္႔ဇူး အေမရိကန္၊ ၿဗိတိ၊ ရွရား ႀကီးသံုးႀကီး ညီလာခံမွ “စစ္ႀကီးၿပီးဆံုးပါက
ကိုလိုနီစနစ္ဖ်က္သိမ္းၿပီး လြတ္လပ္ေရးပီးပါေမ”ဟု စစ္ႀကီးအတြင္းမွာ ေၾကျငာခဲ့ေရ။ ဒုတိယကမၻာစစ္ေရ (၁၉၄၅)ခု ႏွစ္မွာ ၿပီးဆံုးေရ။ ႀကီးသံုးႀကီးမွ ႀကီးမႉးက်င္းပကာ (၁၉၄၅)ခု၊ ဧၿပီ (၂၅)ရက္နိန္႔မွာ
ႏိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္ အသင္းႀကီးျဖစ္ေတ (United Nation Organization - UNO) ကမၻာကုလသမဂၢအဖြဲ႔ႀကီးကို ဖြဲ႔စည္းေရ။ ယင္းအဖြဲ႔ႀကီး၏ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ မလြတ္လပ္ေသးေရ တိုင္းျပည္မ်ားအား ေစာင့္ေရွာက္ကာကြယ္ေရးေကာင္စီ (သို႔) ကိုလိုနီစနစ္ပေပ်ာက္ေရးေကာင္စီ (United Nation Trusteeship Council –UNTC)ကို ယင္းႏွစ္မွာပင္ ဖြဲ႔စည္းၿပီး ကိုလိုနီႏိုင္ငံမ်ားကို လြတ္လပ္ေရး ရေစခဲ့ေရ။ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ႏိုင္ငံမ်ား လြတ္လပ္ေတ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ကမၻာ့မွာ ထင္ရွားစြာယွိေရ။
အဖရခိုင္ျပည္လည္း ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ႏိုင္ငံျဖစ္ေတ။ ရခိုင္သမိုင္းကို ေျခရာေကာက္ေက ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားေရ လြန္ခေရ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀)ေက်ာ္ကာလအထိ ရခိုင္ဘုရင္ အဆက္ဆက္နန္႔ ၿမ့ိဳေတာ္ အဆက္ဆက္႐ို႕မွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႐ို႕မွာ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ခဲ့ၿပီး ကိုယ့္ထီးကိုယ္နန္းနန္႔ ေနထိုင္ခဲ့ေရ တိုင္းျပည္တျပည္၊ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္ေတ။ အမ်ိဳးသား သစၥာေဖါက္ ဦးသံေဒ၊
ေမာင္စံထြန္း ႐ို႕အုပ္စုေရ ဗမာဘုရင္ ေမာင္၀ိုင္းကို ဖိတ္ေခၚၿပီးေက အဖရခိုင္ျပည္ႀကီးကို သိမ္းပိုက္ခိုင္းလီေရ။ ဗမာဘုရင္ေမာင္း၀ိုင္း၏ သားေတာ္ ေမာင္ေပၚ ဦးစီးေရ ပေဒသရာဇ္တပ္မ်ားေရ အတြင္းသစၥာေဖါက္ ဦးသံေဒ အုပ္စုကို လက္ရေရအခါ ရခိုင္မင္းသား မင္းဟရီကိုနန္းတင္ရန္ လိမ္ညာလွဲ႔ဖ်ားအေၾကာင္းျပကာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္ထီးနန္းကို အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္ သိမ္းပိုက္ အႏိုင္ရခကတ္ေတ။ ယင္းနန္႔ (၁၇၈၄)ခု၊ ဒီဇဘၤာ(၃၁)ရက္ေရ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္၊ နန္းရာေပ်ာက္ေတ ႏွစ္ျဖစ္ေတပိုင္၊ ယင္းဆိုးရြားလွေရ ကံၾကမၼာသမိုင္းေၾကာင္းအရ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ ၂၂၆ ႏွစ္ထိ ရွည္ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ေတ။ ယင္းကၽြန္ဘ၀ကို
စုစည္းေပါင္းစည္းလိုက္ေက …
(က) (AD-၁၇၈၄ မွ ၁၈၂၄)ခုႏွစ္ထိ၊ ႏွစ္ (၄၀)ေရ ဗမာပေဒသရာဇ္ ကိုလိုနီကၽြန္အျဖစ္ လူမ်ိဳးတံုးေအာင္ သတ္ျဖတ္ခံရမႈနန္႔ ဓါးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ဖိႏွိပ္မႈေအာက္မွာ နီခရေရ။
(ခ) (AD-၁၈၂၄ မွ ၁၉၄၂)ခုႏွစ္ထိ၊ ႏွစ္ (၁၁၈)ႏွစ္ေရ ၿဗိတိသွ် အရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕မ်ား၏ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀အျဖစ္ စီးပြားေရး သြီးစုပ္ ေခ်လွဲ႔ မႈႏွင့္ နယ္ၿမီမ်ားကို ရက္ရက္စက္စက္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာခံရမႈေအာက္မွာ
နီခရေရ။
(ဂ) (AD-၁၉၄၂ မွ ၁၉၄၅)ခုႏွစ္ထိ၊ (၃)ႏွစ္တာကာလေရ ဖက္ဆက္ဂ်ပန္မ်ား စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္မွာ ဂ်ပန္ကင္ေပတိုင္မ်ား၌ ရခိုင္သားမ်ား လူမဆန္စြာ ႏွိပ္စက္ညွင္းပမ္းျခင္းကို ခံခဲ့ရေရ။
(ဃ) (AD-၁၉၄၅ မွ ၁၉၄၈)ခုႏွစ္ထိ၊ (၃)ႏွစ္တာကာလေရ အဂၤလိပ္ မဟာမိတ္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ ဖဆပလ (ဘုရာအတိုင္ပင္ခံ) အစိုးရ၏ သြီးထိုးမႈေၾကာင့္ ဂ်ပန္ေခတ္ ေတာ္လွန္ေရး ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားႏွင့္ လက္နက္ခဲ့ယမ္းမ်ား အသိမ္းခံရမႈနန္႔ ေက်ာ္ေဇာ စီမံကိန္း အရ ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္
ရဲေဘာ္မ်ားႏွင့္ ၾကာအင္တင္တိုက္နယ္တခုလံုး မီး႐ႈိးဖ်က္ဆီးသတ္ျဖတ္ျခင္းကို ခံခဲ့ရေရ။
(င) (AD-၁၉၄၈ မွ ၁၉၆၂)ခုႏွစ္ထိ၊ (၁၄)ႏွစ္ေရ ျပည္ေထာင္စုအတြင္း အဖံုးခံ၊ အဖိခံ ကၽြန္ပံုးကိုလိုနီဘ၀နန္႔ ပါလီမာန္အတြင္း ျပည္နယ္ အျဖစ္ပင္ အသိအမွတ္ျပဳမခံရဘဲ ရခိုင္ျပည္အမ်ိဳးသား အခြင့္အေရးမ်ား
ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရသည့္အျပင္ ရြာလံုးကၽြတ္ထိ အသတ္ခံခဲ့ရေရ။
(စ) (AD-၁၉၆၂ မွ ၁၉၈၈)ခုႏွစ္ထိ၊ (၂၆)ႏွစ္ေရ ေန၀င္း စစ္အာဏာရွင္စနစ္ႏွင့္ မဆလ တပါတီလက္ေအာက္၌ အမ်ိဳးသားေရး အခြင့္အေရးမ်ားအားလံုး ဆံုး႐ႈံး႐ံုသာမက စာပီ၊ ယဥ္ေက်းမႈ စေရက႑ အသီးသီးမ်ားပါ ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရေရ။ ထို႔အျပင္ စစ္အုပ္စု၏ ခ်ဲ႕လွဲ႔မႈ ေအာက္မွာ စီးပြားေရးခၽြတ္ၿခံဳက်ကာ
လူတုိင္းမြဲျပာက်ခဲ့ရေရ။
(ဆ) (AD-၁၉၈၈ မွ ၂၀၁၀)ခုႏွစ္ထိ၊ (၂၂)ႏွစ္ေရ ေစာေမာင္၊ သန္းေရႊ စစ္အာဏာရွင္မ်ား လက္ေျပာင္းလက္လြဲျဖစ္ၿပီးေက တပါတီ အာဏာရွင္ႀကီးထက္ ပိုမိုလြန္ကဲေရ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး စေရက႑အသီးသီး၌ ပိုမိုတင္းၾကပ္ကာ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တိုင္းရင္းသား ႐ို႕၏ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ႏွင့္ ေတာေတာင္မ်ားကို လက္ၫိုးထိုးေရာင္းစား၍ အားမရေသးဘဲ မိဘဘိုးဘြားပိုင္ လယ္ယာ ၿမီမ်ားကိုပါ မတရားသိမ္းပိုက္နီကတ္ေတ။ ထို႔အျပင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေရ ေရွ႕ေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ားကို စနစ္တက် အာဏာနန္႔ မတရားခိုးယူ ဖ်က္ဆီးပစ္ၿပီး လူမ်ိဳးေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္နီကတ္ေတ။
အထက္ပါ ကၽြန္သက္အဆက္ဆက္ကို စုစည္းလိုက္ေက (AD-၁၇၈၄ မွ ၂၀၁၀)ခုႏွစ္ေရ (၂၂၆)ႏွစ္ျပည့္ၿပီျဖစ္ေတ။ ဤသို႔ရွည္ၾကာလွေရ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအတြက္မွာမူကား ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ဆံုး႐ႈ
ယုတ္စြာအဆံုး ကိုယ့္သမိုင္းကိုကိုယ္ေဖၚထုတ္ခြ
မယွိၾကေတာ့ေပ။ တိုင္းျပည္တျပည္၊ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ရပိုင္ခြင့္အားလံုး ဆံုး႐ႈံးခံနီကတ္ရေရ။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀မွာကား ဖက္ဆက္ဗမာတပ္မေတာ္မွ စစ္အာဏာရွင္မ်ား လက္ေအာက္ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳျခင္း
ရခိုင္လူထုကို ဆင္းရဲတြင္းနက္ေအာင္ တမင္တကာ ႀကံေဆာင္နီကတ္ေတ။
စုေ၀းတိုင္ပင္ၿပီး ဗမာကိုလိုနီစနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးကို ေတာင္းဆိုသင့္စြာ ၾကာျမွင့္ၿပီျဖစ္ေတ။ ရာစုအလီလီ ဆက္လက္ကၽြန္ျဖစ္ရျခင္းေရ ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ကိုယ္မေတာင္းဆိုတတ္ျခင္းေၾကာင္း ျဖစ္ေတ။
အခုေတာင္းဆိုမႈေရ ရခိုင္အမ်ိဳးသား မ်ားအခြင့္အေရးျဖစ္ေတ။ ယင္းနန္႔ ေအဗမာကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းေရး ေတာင္းဆိုမႈကို “ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈႀကီး”အျ
ရခိုင္သားမ်ားအားလံုး စုေပါင္းပါ၀င္ေအာင္ စုစည္းသင့္ေရ။
ျပည္တြင္း/ျပည္ပယွိ ရခိုင္သားမ်ား၊ အသင္းအစုဖြဲ႔စည္းမ်ား ပါ၀င္ေတာင္းဆိုမႈကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ေက ဗမာကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းပီးကတ္ရဖို႔ျဖစ္ေတ။ အေၾကာင္းမွာ (၁၉၆၀)ခု၊ ဒီဇဘၤာ (၁၄)ရက္နိန္႔မွာ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံႏိုင္ငံမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ကုလသမဂၢမွ ေဆာင္ရြက္ပီးရန္ အာမခံထုတ္ျပန္ေၾကျငာ ထားၿပီးျဖစ္ျခင္းေၾကာင္း ျဖစ္ေတ။
ဤအာမခံခ်က္ေရ အေၾကာင္းမဲ့ ထြက္ေပၚလာသည္ကား မဟုတ္ေပ။ အေၾကာင္းရင္းခံယွိေရ။
(၁၉၃၇)ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ဒုတိယ ကမၻာ စစ္ျဖစ္ပြားေရ။ ဖက္ဆစ္ နာဇီ ဂ်ာမာန္၊ အီတလီ၊ ဂ်ပန္က တဖက္၊ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ရွရွားမဟာမိတ္ကတဖက္ အျပန္အလွန္တိုက္ ခိုက္ခဲ့ေရ။ စစ္ႀကီးက်ယ္ျပန္႔ႀကီးထြားေရအခါ လက္နက္အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ား ျဖတ္ကတ္ေတ။ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊
ရွရွား႐ို႕ေရ လက္နက္အင္အား ယွိေကေလ့ လူအင္အား အရင္းအျမစ္ကို လိုလားေရ။ ယင္းနန္႔ မိမိ႐ို႕ ကၽြန္ျပဳထားေရ ကိုလိုနီကၽြန္ႏိုင္ငံမ်ားမွ လူအင္ အားကိုရွာႀကံေရ၊ ေတာင္းခံၾကေရ။ ယင္းခါ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ႏိုင္ငံမ်ားက ကိုလိုနီအရွင္သခင္မ်ားအား စစ္တိုက္ရန္ လူအင္အားကို ပီးပါေမ။
စစ္ႀကီးၿပီးဆံုးပါက လြတ္လပ္ေရးပီးရေမ။ ဟူ၍ အာမခံခ်က္ကို တညီတညြတ္တည္း ေတာင္းဆိုၾကေရ။ လူအင္အား အရင္းအျမစ္ကို လိုလားၾကေရ အရွင္သခင္မ်ားက ဤေတာင္းဆိုခ်က္ေရ တရားမွ်တေရ ေတာင္းဆိုခ်က္အျဖစ္ သတ္မွတ္ကာ မျငင္းသာဘဲ လြတ္လပ္ေရးပီးရန္ ဂတိအာမခံခ်က္ကို ပီးခကတ္ေတ။ ယင္းနန္႔ဇူး အေမရိကန္၊ ၿဗိတိ၊ ရွရား ႀကီးသံုးႀကီး ညီလာခံမွ “စစ္ႀကီးၿပီးဆံုးပါက
ကိုလိုနီစနစ္ဖ်က္သိမ္းၿပီး လြတ္လပ္ေရးပီးပါေမ”ဟု စစ္ႀကီးအတြင္းမွာ ေၾကျငာခဲ့ေရ။ ဒုတိယကမၻာစစ္ေရ (၁၉၄၅)ခု ႏွစ္မွာ ၿပီးဆံုးေရ။ ႀကီးသံုးႀကီးမွ ႀကီးမႉးက်င္းပကာ (၁၉၄၅)ခု၊ ဧၿပီ (၂၅)ရက္နိန္႔မွာ
ႏိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္ အသင္းႀကီးျဖစ္ေတ (United Nation Organization - UNO) ကမၻာကုလသမဂၢအဖြဲ႔ႀကီးကို ဖြဲ႔စည္းေရ။ ယင္းအဖြဲ႔ႀကီး၏ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ မလြတ္လပ္ေသးေရ တိုင္းျပည္မ်ားအား ေစာင့္ေရွာက္ကာကြယ္ေရးေကာင္စီ (သို႔) ကိုလိုနီစနစ္ပေပ်ာက္ေရးေကာင္စီ (United Nation Trusteeship Council –UNTC)ကို ယင္းႏွစ္မွာပင္ ဖြဲ႔စည္းၿပီး ကိုလိုနီႏိုင္ငံမ်ားကို လြတ္လပ္ေရး ရေစခဲ့ေရ။ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ႏိုင္ငံမ်ား လြတ္လပ္ေတ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ကမၻာ့မွာ ထင္ရွားစြာယွိေရ။
အဖရခိုင္ျပည္လည္း ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ႏိုင္ငံျဖစ္ေတ။ ရခိုင္သမိုင္းကို ေျခရာေကာက္ေက ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားေရ လြန္ခေရ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀)ေက်ာ္ကာလအထိ ရခိုင္ဘုရင္ အဆက္ဆက္နန္႔ ၿမ့ိဳေတာ္ အဆက္ဆက္႐ို႕မွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႐ို႕မွာ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ခဲ့ၿပီး ကိုယ့္ထီးကိုယ္နန္းနန္႔ ေနထိုင္ခဲ့ေရ တိုင္းျပည္တျပည္၊ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္ေတ။ အမ်ိဳးသား သစၥာေဖါက္ ဦးသံေဒ၊
ေမာင္စံထြန္း ႐ို႕အုပ္စုေရ ဗမာဘုရင္ ေမာင္၀ိုင္းကို ဖိတ္ေခၚၿပီးေက အဖရခိုင္ျပည္ႀကီးကို သိမ္းပိုက္ခိုင္းလီေရ။ ဗမာဘုရင္ေမာင္း၀ိုင္း၏ သားေတာ္ ေမာင္ေပၚ ဦးစီးေရ ပေဒသရာဇ္တပ္မ်ားေရ အတြင္းသစၥာေဖါက္ ဦးသံေဒ အုပ္စုကို လက္ရေရအခါ ရခိုင္မင္းသား မင္းဟရီကိုနန္းတင္ရန္ လိမ္ညာလွဲ႔ဖ်ားအေၾကာင္းျပကာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္ထီးနန္းကို အလြယ္တကူ ၀င္ေရာက္ သိမ္းပိုက္ အႏိုင္ရခကတ္ေတ။ ယင္းနန္႔ (၁၇၈၄)ခု၊ ဒီဇဘၤာ(၃၁)ရက္ေရ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္၊ နန္းရာေပ်ာက္ေတ ႏွစ္ျဖစ္ေတပိုင္၊ ယင္းဆိုးရြားလွေရ ကံၾကမၼာသမိုင္းေၾကာင္းအရ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ ၂၂၆ ႏွစ္ထိ ရွည္ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ေတ။ ယင္းကၽြန္ဘ၀ကို
စုစည္းေပါင္းစည္းလိုက္ေက …
(က) (AD-၁၇၈၄ မွ ၁၈၂၄)ခုႏွစ္ထိ၊ ႏွစ္ (၄၀)ေရ ဗမာပေဒသရာဇ္ ကိုလိုနီကၽြန္အျဖစ္ လူမ်ိဳးတံုးေအာင္ သတ္ျဖတ္ခံရမႈနန္႔ ဓါးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ဖိႏွိပ္မႈေအာက္မွာ နီခရေရ။
(ခ) (AD-၁၈၂၄ မွ ၁၉၄၂)ခုႏွစ္ထိ၊ ႏွစ္ (၁၁၈)ႏွစ္ေရ ၿဗိတိသွ် အရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕မ်ား၏ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀အျဖစ္ စီးပြားေရး သြီးစုပ္ ေခ်လွဲ႔ မႈႏွင့္ နယ္ၿမီမ်ားကို ရက္ရက္စက္စက္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာခံရမႈေအာက္မွာ
နီခရေရ။
(ဂ) (AD-၁၉၄၂ မွ ၁၉၄၅)ခုႏွစ္ထိ၊ (၃)ႏွစ္တာကာလေရ ဖက္ဆက္ဂ်ပန္မ်ား စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္မွာ ဂ်ပန္ကင္ေပတိုင္မ်ား၌ ရခိုင္သားမ်ား လူမဆန္စြာ ႏွိပ္စက္ညွင္းပမ္းျခင္းကို ခံခဲ့ရေရ။
(ဃ) (AD-၁၉၄၅ မွ ၁၉၄၈)ခုႏွစ္ထိ၊ (၃)ႏွစ္တာကာလေရ အဂၤလိပ္ မဟာမိတ္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ ဖဆပလ (ဘုရာအတိုင္ပင္ခံ) အစိုးရ၏ သြီးထိုးမႈေၾကာင့္ ဂ်ပန္ေခတ္ ေတာ္လွန္ေရး ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားႏွင့္ လက္နက္ခဲ့ယမ္းမ်ား အသိမ္းခံရမႈနန္႔ ေက်ာ္ေဇာ စီမံကိန္း အရ ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္
ရဲေဘာ္မ်ားႏွင့္ ၾကာအင္တင္တိုက္နယ္တခုလံုး မီး႐ႈိးဖ်က္ဆီးသတ္ျဖတ္ျခင္းကို ခံခဲ့ရေရ။
(င) (AD-၁၉၄၈ မွ ၁၉၆၂)ခုႏွစ္ထိ၊ (၁၄)ႏွစ္ေရ ျပည္ေထာင္စုအတြင္း အဖံုးခံ၊ အဖိခံ ကၽြန္ပံုးကိုလိုနီဘ၀နန္႔ ပါလီမာန္အတြင္း ျပည္နယ္ အျဖစ္ပင္ အသိအမွတ္ျပဳမခံရဘဲ ရခိုင္ျပည္အမ်ိဳးသား အခြင့္အေရးမ်ား
ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရသည့္အျပင္ ရြာလံုးကၽြတ္ထိ အသတ္ခံခဲ့ရေရ။
(စ) (AD-၁၉၆၂ မွ ၁၉၈၈)ခုႏွစ္ထိ၊ (၂၆)ႏွစ္ေရ ေန၀င္း စစ္အာဏာရွင္စနစ္ႏွင့္ မဆလ တပါတီလက္ေအာက္၌ အမ်ိဳးသားေရး အခြင့္အေရးမ်ားအားလံုး ဆံုး႐ႈံး႐ံုသာမက စာပီ၊ ယဥ္ေက်းမႈ စေရက႑ အသီးသီးမ်ားပါ ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရေရ။ ထို႔အျပင္ စစ္အုပ္စု၏ ခ်ဲ႕လွဲ႔မႈ ေအာက္မွာ စီးပြားေရးခၽြတ္ၿခံဳက်ကာ
လူတုိင္းမြဲျပာက်ခဲ့ရေရ။
(ဆ) (AD-၁၉၈၈ မွ ၂၀၁၀)ခုႏွစ္ထိ၊ (၂၂)ႏွစ္ေရ ေစာေမာင္၊ သန္းေရႊ စစ္အာဏာရွင္မ်ား လက္ေျပာင္းလက္လြဲျဖစ္ၿပီးေက တပါတီ အာဏာရွင္ႀကီးထက္ ပိုမိုလြန္ကဲေရ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး စေရက႑အသီးသီး၌ ပိုမိုတင္းၾကပ္ကာ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တိုင္းရင္းသား ႐ို႕၏ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ႏွင့္ ေတာေတာင္မ်ားကို လက္ၫိုးထိုးေရာင္းစား၍ အားမရေသးဘဲ မိဘဘိုးဘြားပိုင္ လယ္ယာ ၿမီမ်ားကိုပါ မတရားသိမ္းပိုက္နီကတ္ေတ။ ထို႔အျပင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေရ ေရွ႕ေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ားကို စနစ္တက် အာဏာနန္႔ မတရားခိုးယူ ဖ်က္ဆီးပစ္ၿပီး လူမ်ိဳးေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္နီကတ္ေတ။
အထက္ပါ ကၽြန္သက္အဆက္ဆက္ကို စုစည္းလိုက္ေက (AD-၁၇၈၄ မွ ၂၀၁၀)ခုႏွစ္ေရ (၂၂၆)ႏွစ္ျပည့္ၿပီျဖစ္ေတ။ ဤသို႔ရွည္ၾကာလွေရ ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳခံ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားအတြက္မွာမူကား ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ဆံုး႐ႈ
ယုတ္စြာအဆံုး ကိုယ့္သမိုင္းကိုကိုယ္ေဖၚထုတ္ခြ
မယွိၾကေတာ့ေပ။ တိုင္းျပည္တျပည္၊ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး ရပိုင္ခြင့္အားလံုး ဆံုး႐ႈံးခံနီကတ္ရေရ။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀မွာကား ဖက္ဆက္ဗမာတပ္မေတာ္မွ စစ္အာဏာရွင္မ်ား လက္ေအာက္ကိုလိုနီကၽြန္ျပဳျခင္း
ရခိုင္လူထုကို ဆင္းရဲတြင္းနက္ေအာင္ တမင္တကာ ႀကံေဆာင္နီကတ္ေတ။
ရခိုင္ျပည္ ေဒသအသီးသီး၌ မိဘပိုင္လယ္ယာမ်ားႏွင့္ ဥယာဥ္ၿခံမ်ားကို စစ္တပ္ပိုင္အျဖစ္ မတရားသိမ္းပိုက္ျခင္း၊ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ မ်ားကို ဖ်က္ဆီးလုယူျခင္း၊ ေတာင္ေတာင္အားလံုးကို ျပဳန္းတီးေစျခင္း၊ ေက်းကၽြန္သဖြယ္ လုပ္အားခိုင္းေစျခင္း၊ ၫွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ တားဆီးပိတ္ပင္ျခင္း၊ ေငြၫွစ္ေတာင္းခံျခင္းမ်ား နိန္႔စဥ္ရက္ဆက္ျဖစ္ေပၚစီၿပီး လူထုကို မြဲျပာက်ေအာင္ လုပ္နီကတ္ေတ။
ယင္းၿပီးေက စနစ္တက် စီမံကိန္းခ် သြီးေႏွာမႈျဖင့္ လူမ်ိဳးေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္နီကတ္ေတ။ န၀တ (နအဖ) စစ္အစိုးရလက္ထက္ ေအစီမံကိန္း ေၾကာင့္ သြီးေႏွာခံရသူ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးေပါင္း ေထာင္ေသာင္းမက ယွိေနၾကၿပီျဖစ္ေတ။
လက္ယွိမွာ စစ္ေတြ-ရန္ကုန္ ရထားလမ္းကို အေၾကာင္းျပကာ (BC-၆ ရာစု)က တည္ယွိခဲ့ေရ ဓည၀တီၿမ့ိဳေတာ္ေဟာင္းႏွင့္ ေ၀သာလီၿမ့ိဳေတာ္ေဟာင္းမွ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေရ ေရွ႕ေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ား ဖ်က္ဆီးခံရၿပီးျဖစ္ေတ။
အခုတဖန္ စစ္ေရ-အမ္း ရထားလမ္းကို အေၾကာင္းျပကာ ေျမာက္ဦးၿမ့ိဳေတာ္ယွိ ေရွ႕ေဟာင္းေစတီပုထိုးမ်ား၊ က်ံဳးမ်ား၊ နန္း႐ိုးမ်ား၊ ခံတပ္ႏွင့္ လူလားဇင္ခင္းမ်ား ဖ်က္ဆီးခံရၿပီးျဖစ္ေတ။ ယင္းနန္႔ သမိုင္းဆရာမ်ားႏွင့္
လူထုမ်ား သံုးသပ္ခ်က္မွာ ဆက္သြယ္ေရး လြယ္ကူေရးထက္ ေရွ႕ေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္က (နအဖ) စစ္အုပ္စု အာဏာပိုင္မ်ားမွာ ပိုမိုယွိေၾကာင္း သံုးသပ္ၾကေရ။
ယင္းၿပီးေက စနစ္တက် စီမံကိန္းခ် သြီးေႏွာမႈျဖင့္ လူမ်ိဳးေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္နီကတ္ေတ။ န၀တ (နအဖ) စစ္အစိုးရလက္ထက္ ေအစီမံကိန္း ေၾကာင့္ သြီးေႏွာခံရသူ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးေပါင္း ေထာင္ေသာင္းမက ယွိေနၾကၿပီျဖစ္ေတ။
လက္ယွိမွာ စစ္ေတြ-ရန္ကုန္ ရထားလမ္းကို အေၾကာင္းျပကာ (BC-၆ ရာစု)က တည္ယွိခဲ့ေရ ဓည၀တီၿမ့ိဳေတာ္ေဟာင္းႏွင့္ ေ၀သာလီၿမ့ိဳေတာ္ေဟာင္းမွ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေရ ေရွ႕ေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ား ဖ်က္ဆီးခံရၿပီးျဖစ္ေတ။
အခုတဖန္ စစ္ေရ-အမ္း ရထားလမ္းကို အေၾကာင္းျပကာ ေျမာက္ဦးၿမ့ိဳေတာ္ယွိ ေရွ႕ေဟာင္းေစတီပုထိုးမ်ား၊ က်ံဳးမ်ား၊ နန္း႐ိုးမ်ား၊ ခံတပ္ႏွင့္ လူလားဇင္ခင္းမ်ား ဖ်က္ဆီးခံရၿပီးျဖစ္ေတ။ ယင္းနန္႔ သမိုင္းဆရာမ်ားႏွင့္
လူထုမ်ား သံုးသပ္ခ်က္မွာ ဆက္သြယ္ေရး လြယ္ကူေရးထက္ ေရွ႕ေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္က (နအဖ) စစ္အုပ္စု အာဏာပိုင္မ်ားမွာ ပိုမိုယွိေၾကာင္း သံုးသပ္ၾကေရ။
ယင္းနန္႔
ဗမာကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းပီးရန္ ကုလသမဂၢ UN ႐ံုး၌ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား
ေတာင္းဆိုမႈမွာ တရားေရ၊ မွန္ကန္ေရ။ ဤေတာင္းဆိုဆႏၵျပမႈေရ မိမိတိုင္းျပည္၊
မိမိလူမ်ိဳးမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ေရွ႕႐ႈေရ။ ဤေတာင္းဆိုဆႏၵျပမႈေရ
အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ျခင္းပင္ျဖစ္ေတ။
အဖရခိုင္ျပည္ႀကီးေရ ကိုလိုနီကၽြန္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္း (၂၂၆)ႏွစ္ယွိဗ်ာလ္ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္သမိုင္းမွာ ခိုင္ခိုင္ခံခံယွိေရ တိုင္းျပည္တျပည္ ျဖစ္ေတ။ ရာဇ၀င္သမိုင္း ခိုင္မာမႈယွိေရ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး အေနနန္႔ ကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းပီးရန္ ေတာင္းဆိုမႈမွာ ေနာက္ပင္က်နီၿပီးျဖစ္ေတ။ ေရွ႕ယခင္ကပင္ ေတာင္းဆိုသင့္ၾကေရ။
ရခုိင္အမ်ိဳးသားမ်ား ညီညီညြတ္ညြတ္နန္႔ ေရွ႕ဆက္လုပ္ကိုင္ရန္သာ က်န္ပါေရ။ ယင္းနန္႔ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေအာင္ သံတမာန္ေဟာင္း ဦးခင္ေမာင္ၾကည္၏ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ အႀကံျပဳတင္ျပခ်က္ကို တဆက္တည္းတြင္ ေျပာလိုက္ခ်င္ပါေရ။
ယင္းမွာ “ကိုလိုနီျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံဟာ လူထုကိုယ္စားလွယ္ကတဖက္၊ ကိုလိုနီလုပ္ထားတဲ့ အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္က တဖက္၊ ယင္းကိုလိုနီစနစ္ ပေပ်ာက္ေရးေကာ္မတီ၀င္မ်ားေရွ႕မွ
အေထာက္အထားခိုင္လံုလို႔ လြတ္လပ္ေရး ရသြားတဲ့ ႏိုင္ငံအေျမာက္အမ်ား ရွိပါတယ္၊ ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႔ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက တင္ျပႏိုင္ရင္ေတာ့ တျခားႏိုင္ငံမ်ားနည္းတူ ကိုလိုနီစနစ္ ပေပ်ာက္ေရးေကာင္စီက
ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါတယ္၊ ပညာေျမာ္ျမင္ရွိတဲ့ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေပါင္းၿပီး ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႔ဖြဲ႔ကာ ေဆာင္ရြက္သြားျခင္းျဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးကို ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီးက တနည္းမဟုတ္တနည္း
ကူညီလုပ္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။”လို႔ဆိုပါေရ။
သံတမာန္ေဟာင္း ဦးခင္ေမာင္ၾကည္ ပီးေရအႀကံထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေရ အႀကံမ်ား ယွိေကေလ့ အႀကံျပဳၾကၿပီး ဗမာကိုလိုနီနစ္ ပေပ်ာက္ေရးကို အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္တရပ္အေနနန္႔ တက္ႃကြႏိုးၾကားစြာ ထမ္းေဆာင္ ကတ္ပါလို႔ တိုက္တြန္းပါေရ။ ျပည္ပေရာက္ ႏိုင္ငံတကာမွ ရခိုင္သားမ်ားလည္း တေျပးညီပါ၀င္ႏိုင္ပါက ပိုမိုအက်ိဳးသက္ေရာက္မည္ဟု ယံုၾကည္ပါေရ။
ဤကားကိုလိုနီစနစ္ ပေပ်ာက္ေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား မ်က္ကြယ္ျပဳထားေရ သမိုင္းတရားခံ ေဖၚထုတ္ေရး ကိစၥတခုကို တင္ျပခ်င္ေရ။ သမိုင္းေၾကာင္းက ရွည္လ်ားေရ။ ေယေကေလ့ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွာ (AD-၁၈၂၄ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္-ဗမာ ပထမစစ္ပြဲ၌ အခ်က္(၁၀)ခ်က္ပါ အဂၤလိပ္-ရခိုင္ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ကို အခိုင္အမာခ်ဳပ္ဆိုကတ္ေတ၊ ယင္းစာခ်ဳပ္၌
လက္မွတ္ရြီးထိုးထားၾကသူမ်ားမွာ ရခိုင္ေတာ္လွန္ေရးဖက္မွ (၁) မင္းသားႀကီးရႊီဘန္း၊ (၂) ၿမ့ိဳသူႀကီး ေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊ (၃) ေဒး၀န္းႀကီး ေအာင္ေက်ာ္ရႊီ ႐ို႕သံုးဦးပါ၀င္ေရ။ ၿဗိတိသွ် (အဂၤလိပ္)ဖက္မွ (၁) မင္းႀကီး ဒိန္းသွ်မ္း၊ (၂) ယ၀ါသပ္ (ခ) ရာမသိမ္သပ္ (စစ္တေကာင္းၿမ့ိဳ၀န္) ႐ို႕ပါ၀င္ေရ။
ယင္းစာခ်ဳပ္အရ (AD-၁၈၂၄ ခု - ၁၁၈၆ ခု၊ ကဆံုလျပည့္ေက်ာ္ (၃)ရက္၊ စေနနိန္႔)မွာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ဗမာျပည္ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ရန္မွာ ရခိုင္သူရဲ (၂)ေသာင္းေက်ာ္ထိ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခေရ။
ဘဂၤလိပ္ဖက္မွ ရခိုင္ေဒသကို ဦးစီးကြပ္ကဲသူမွာ General Merrtson (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေမရိဆင္) ပါ၀င္ခေရ။ (AD-၁၈၂၆ ခု၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၄)ရက္ (၁၁၈၇ ခု၊ တေပါင္းလျပည္နိန္႔)မွာ ရႏ ၱပိုစာခ်ဳပ္ အရ ရခိုင္ႏွင့္
တနသၤာရီေဒသကို သိမ္းပိုက္ရယွိေရအခါ ၿဗိတိသွ် အရင္းရွင္မ်ားေရ ဂတိမတည္ခဲ့ၾကေပ။ စာခ်ဳပ္ပါ ဂတိကိုခ်ိဳးေဖါက္ကာ ရခိုင္ျပည္၌ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားတခုလံုးကို အရင္းရွင္ပံုစံအတိုင္း
တည္ေဆာက္လာေရ။ ပေဒသရာဇ္စနစ္မွ အရင္းရွင္ ပံုစံေပၚေပါက္လာေရအခါ လူတန္းစားျပႆနာမွာ ခ်က္ျခင္းလက္ငင္းႀကီးထြားလာေရ။ အရင္းရွင္လူတန္းစားႏွင့္ ျဗဴ႐ိုကရက္ မ်ားတဖက္ႏွင့္ အဖိႏွိပ္ခံမ်ားႏွင့္
မ်ိဳးခ်စ္မ်ားကတဖက္၊ အျခားတဖက္မွာ လက္ေစ့ခံလူတန္းစားႏွင့္ သစၥာေဖါက္မ်ား ျဖစ္ကတ္ေတ။ မင္းသားႀကီး ရႊီဘန္း႐ို႕ မ်ိဳးခ်စ္အုပ္စုေရ စာခ်ဳပ္ပါဂတိအရ စစ္အတြင္း ကုန္က်စာရိတ္ ႏွစ္ဆကို စစ္ေလ်ာ္ေၾကးပီးကတ္ေတ။ တႀကိမ္မက ႏွစ္အထိ ပီးအပ္ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းမွာယွိေရ။ ေယေကေလ့ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္မ်ားေရ နယ္ခ်ဲ႕မ်ားပီပီ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ အေျခခ် ရန္ကိုသာ ႀကိဳးစားအားထုတ္လာကတ္ေတ။ ယင္းနန္႔ဇူး အဖိႏွိပ္ခံမ်ားႏွင့္ မ်ိဳးခ်စ္အင္အားစုမ်ားေရ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကို (၁၈၂၇)ခုႏွစ္ ကပင္ စတင္ေတာ္လွန္ခကတ္ေတ။ အမွန္ရာ အဂၤလိပ္-ရခိုင္မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္အရ ၿဗိတိသွ်
(အဂၤလိပ္) ဂတိတည္ၾကည္ခေက (၁၈၂၆)ခု ႏွစ္ကပင္ ရခိုင္႐ို႕ လြတ္လပ္ၿပီးျဖစ္ႏိုင္ေရ။ ဤသမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္း ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ားေဖၚထုတ္သင့္
တိက်ေရ၊ မွန္ကန္ေရ။ ဂတိမတည္သူမ်ားမွာ အဂၤလိပ္မ်ားသာျဖစ္ေတ။ ယင္းနန္႔ စာခ်ဳပ္အရဆိုေက သမိုင္းတရားခံေရ (ၿဗိတိသွ်) အဂၤလိပ္သာျဖစ္ေတ။ ဤသမိုင္းေၾကာင္းကို အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္တရပ္အေနနန္႔ ၿဗိတိသွ်ယွိ ပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႔ႏွင့္ ၿဗိတိသွ် ပါလီမာန္ထိ တင္ျပရန္ ႀကိဳးစားရဖို႔ျဖစ္ေတ။ အထက္ပါ ဗမာကိုလိုနီစနစ္ဖ်က္သိမ္းပီးရန္ ေတာင္းဆိုကတ္ေတပိုင္ ဤသမိုင္းတရားခံ ေဖၚထုတ္ေရး ကိစၥကိုလည္း အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္တရပ္အေနနန္႔ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား ၀ိုင္း၀န္းပါ၀င္ လုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္း သမၼာ ဆႏၵနန္႔ တိုက္တြန္းလိုက္ရပါေရ။
အရွင္ေမဃိယ (ဓမၼာစရိယ)
စက္တဘၤာလ (၁၅)ရက္၊ ၂၀၁၁။
ဗမာကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းပီးရန္ ကုလသမဂၢ UN ႐ံုး၌ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား
ေတာင္းဆိုမႈမွာ တရားေရ၊ မွန္ကန္ေရ။ ဤေတာင္းဆိုဆႏၵျပမႈေရ မိမိတိုင္းျပည္၊
မိမိလူမ်ိဳးမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ေရွ႕႐ႈေရ။ ဤေတာင္းဆိုဆႏၵျပမႈေရ
အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ျခင္းပင္ျဖစ္ေတ။
အဖရခိုင္ျပည္ႀကီးေရ ကိုလိုနီကၽြန္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္း (၂၂၆)ႏွစ္ယွိဗ်ာလ္ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္သမိုင္းမွာ ခိုင္ခိုင္ခံခံယွိေရ တိုင္းျပည္တျပည္ ျဖစ္ေတ။ ရာဇ၀င္သမိုင္း ခိုင္မာမႈယွိေရ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး အေနနန္႔ ကိုလိုနီစနစ္ ဖ်က္သိမ္းပီးရန္ ေတာင္းဆိုမႈမွာ ေနာက္ပင္က်နီၿပီးျဖစ္ေတ။ ေရွ႕ယခင္ကပင္ ေတာင္းဆိုသင့္ၾကေရ။
ရခုိင္အမ်ိဳးသားမ်ား ညီညီညြတ္ညြတ္နန္႔ ေရွ႕ဆက္လုပ္ကိုင္ရန္သာ က်န္ပါေရ။ ယင္းနန္႔ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေအာင္ သံတမာန္ေဟာင္း ဦးခင္ေမာင္ၾကည္၏ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ အႀကံျပဳတင္ျပခ်က္ကို တဆက္တည္းတြင္ ေျပာလိုက္ခ်င္ပါေရ။
ယင္းမွာ “ကိုလိုနီျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံဟာ လူထုကိုယ္စားလွယ္ကတဖက္၊ ကိုလိုနီလုပ္ထားတဲ့ အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္က တဖက္၊ ယင္းကိုလိုနီစနစ္ ပေပ်ာက္ေရးေကာ္မတီ၀င္မ်ားေရွ႕မွ
အေထာက္အထားခိုင္လံုလို႔ လြတ္လပ္ေရး ရသြားတဲ့ ႏိုင္ငံအေျမာက္အမ်ား ရွိပါတယ္၊ ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႔ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းက တင္ျပႏိုင္ရင္ေတာ့ တျခားႏိုင္ငံမ်ားနည္းတူ ကိုလိုနီစနစ္ ပေပ်ာက္ေရးေကာင္စီက
ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါတယ္၊ ပညာေျမာ္ျမင္ရွိတဲ့ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေပါင္းၿပီး ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႔ဖြဲ႔ကာ ေဆာင္ရြက္သြားျခင္းျဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးကို ကမၻာ့ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီးက တနည္းမဟုတ္တနည္း
ကူညီလုပ္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။”လို႔ဆိုပါေရ။
သံတမာန္ေဟာင္း ဦးခင္ေမာင္ၾကည္ ပီးေရအႀကံထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေရ အႀကံမ်ား ယွိေကေလ့ အႀကံျပဳၾကၿပီး ဗမာကိုလိုနီနစ္ ပေပ်ာက္ေရးကို အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္တရပ္အေနနန္႔ တက္ႃကြႏိုးၾကားစြာ ထမ္းေဆာင္ ကတ္ပါလို႔ တိုက္တြန္းပါေရ။ ျပည္ပေရာက္ ႏိုင္ငံတကာမွ ရခိုင္သားမ်ားလည္း တေျပးညီပါ၀င္ႏိုင္ပါက ပိုမိုအက်ိဳးသက္ေရာက္မည္ဟု ယံုၾကည္ပါေရ။
ဤကားကိုလိုနီစနစ္ ပေပ်ာက္ေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးတာ၀န္ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား မ်က္ကြယ္ျပဳထားေရ သမိုင္းတရားခံ ေဖၚထုတ္ေရး ကိစၥတခုကို တင္ျပခ်င္ေရ။ သမိုင္းေၾကာင္းက ရွည္လ်ားေရ။ ေယေကေလ့ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွာ (AD-၁၈၂၄ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္-ဗမာ ပထမစစ္ပြဲ၌ အခ်က္(၁၀)ခ်က္ပါ အဂၤလိပ္-ရခိုင္ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ကို အခိုင္အမာခ်ဳပ္ဆိုကတ္ေတ၊ ယင္းစာခ်ဳပ္၌
လက္မွတ္ရြီးထိုးထားၾကသူမ်ားမွာ ရခိုင္ေတာ္လွန္ေရးဖက္မွ (၁) မင္းသားႀကီးရႊီဘန္း၊ (၂) ၿမ့ိဳသူႀကီး ေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊ (၃) ေဒး၀န္းႀကီး ေအာင္ေက်ာ္ရႊီ ႐ို႕သံုးဦးပါ၀င္ေရ။ ၿဗိတိသွ် (အဂၤလိပ္)ဖက္မွ (၁) မင္းႀကီး ဒိန္းသွ်မ္း၊ (၂) ယ၀ါသပ္ (ခ) ရာမသိမ္သပ္ (စစ္တေကာင္းၿမ့ိဳ၀န္) ႐ို႕ပါ၀င္ေရ။
ယင္းစာခ်ဳပ္အရ (AD-၁၈၂၄ ခု - ၁၁၈၆ ခု၊ ကဆံုလျပည့္ေက်ာ္ (၃)ရက္၊ စေနနိန္႔)မွာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ဗမာျပည္ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ရန္မွာ ရခိုင္သူရဲ (၂)ေသာင္းေက်ာ္ထိ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခေရ။
ဘဂၤလိပ္ဖက္မွ ရခိုင္ေဒသကို ဦးစီးကြပ္ကဲသူမွာ General Merrtson (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေမရိဆင္) ပါ၀င္ခေရ။ (AD-၁၈၂၆ ခု၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၄)ရက္ (၁၁၈၇ ခု၊ တေပါင္းလျပည္နိန္႔)မွာ ရႏ ၱပိုစာခ်ဳပ္ အရ ရခိုင္ႏွင့္
တနသၤာရီေဒသကို သိမ္းပိုက္ရယွိေရအခါ ၿဗိတိသွ် အရင္းရွင္မ်ားေရ ဂတိမတည္ခဲ့ၾကေပ။ စာခ်ဳပ္ပါ ဂတိကိုခ်ိဳးေဖါက္ကာ ရခိုင္ျပည္၌ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားတခုလံုးကို အရင္းရွင္ပံုစံအတိုင္း
တည္ေဆာက္လာေရ။ ပေဒသရာဇ္စနစ္မွ အရင္းရွင္ ပံုစံေပၚေပါက္လာေရအခါ လူတန္းစားျပႆနာမွာ ခ်က္ျခင္းလက္ငင္းႀကီးထြားလာေရ။ အရင္းရွင္လူတန္းစားႏွင့္ ျဗဴ႐ိုကရက္ မ်ားတဖက္ႏွင့္ အဖိႏွိပ္ခံမ်ားႏွင့္
မ်ိဳးခ်စ္မ်ားကတဖက္၊ အျခားတဖက္မွာ လက္ေစ့ခံလူတန္းစားႏွင့္ သစၥာေဖါက္မ်ား ျဖစ္ကတ္ေတ။ မင္းသားႀကီး ရႊီဘန္း႐ို႕ မ်ိဳးခ်စ္အုပ္စုေရ စာခ်ဳပ္ပါဂတိအရ စစ္အတြင္း ကုန္က်စာရိတ္ ႏွစ္ဆကို စစ္ေလ်ာ္ေၾကးပီးကတ္ေတ။ တႀကိမ္မက ႏွစ္အထိ ပီးအပ္ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းမွာယွိေရ။ ေယေကေလ့ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္မ်ားေရ နယ္ခ်ဲ႕မ်ားပီပီ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ အေျခခ် ရန္ကိုသာ ႀကိဳးစားအားထုတ္လာကတ္ေတ။ ယင္းနန္႔ဇူး အဖိႏွိပ္ခံမ်ားႏွင့္ မ်ိဳးခ်စ္အင္အားစုမ်ားေရ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကို (၁၈၂၇)ခုႏွစ္ ကပင္ စတင္ေတာ္လွန္ခကတ္ေတ။ အမွန္ရာ အဂၤလိပ္-ရခိုင္မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္အရ ၿဗိတိသွ်
(အဂၤလိပ္) ဂတိတည္ၾကည္ခေက (၁၈၂၆)ခု ႏွစ္ကပင္ ရခိုင္႐ို႕ လြတ္လပ္ၿပီးျဖစ္ႏိုင္ေရ။ ဤသမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္း ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ားေဖၚထုတ္သင့္
တိက်ေရ၊ မွန္ကန္ေရ။ ဂတိမတည္သူမ်ားမွာ အဂၤလိပ္မ်ားသာျဖစ္ေတ။ ယင္းနန္႔ စာခ်ဳပ္အရဆိုေက သမိုင္းတရားခံေရ (ၿဗိတိသွ်) အဂၤလိပ္သာျဖစ္ေတ။ ဤသမိုင္းေၾကာင္းကို အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္တရပ္အေနနန္႔ ၿဗိတိသွ်ယွိ ပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႔ႏွင့္ ၿဗိတိသွ် ပါလီမာန္ထိ တင္ျပရန္ ႀကိဳးစားရဖို႔ျဖစ္ေတ။ အထက္ပါ ဗမာကိုလိုနီစနစ္ဖ်က္သိမ္းပီးရန္ ေတာင္းဆိုကတ္ေတပိုင္ ဤသမိုင္းတရားခံ ေဖၚထုတ္ေရး ကိစၥကိုလည္း အမ်ိဳးသားေရး တာ၀န္တရပ္အေနနန္႔ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား ၀ိုင္း၀န္းပါ၀င္ လုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္း သမၼာ ဆႏၵနန္႔ တိုက္တြန္းလိုက္ရပါေရ။
အရွင္ေမဃိယ (ဓမၼာစရိယ)
စက္တဘၤာလ (၁၅)ရက္၊ ၂၀၁၁။
...။...။...တင္ျပသူ...။လျခမ္းျမီ
...စာတင္ခ်ိန္။...။..24.10.11...။...လျခမ္းျပီး...။...
စာေပမိတ္ေဆြမ်ား,
ပင္မစာမ်က္ႏွာ,
ေဆာင္းပါး
.
။...အားပီးလာဂါတ္ေရ စာဖတ္ပရိတ္မွားမွ ေဒဘေလာ့ဂ္နန္႔ပတ္သတ္ျပီး အႀကံမ်ားပီးလိုပါက arakankotawchay@gmail.com မွ အျမဲတမ္း ႀကိဳဆိုနီပါသည္။ စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္လွ်က္ ...။