ရခိုင္ေအာင္လံေတာ္၏အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္(အက်ယ္တဝန္း)

ရခိုင္ျပည္နယ္ေအာင္လံကို ေရွးေခတ္ကဘင္ အသုံးျပဳခေရေအာင္လံ၏ အျခီခံအမွတ္အသားကိုိ မူတည္ခကတ္ပါသည္၊၊
ေအာင္လံအတုိင္းအတာမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္က အသုံးျပဳလာေရေအာင္လံ၊ ေကာင္းရွည္ေရအတြက္နန္႔ အဂုေခတ္ကိုက္ညီေအာင္ အသုံးျပဳႏုိင္ဖို ့အတြက္ မူလအတုိင္းအတာကိုမွီျပီး အခ်ဳိးအစားအလုိက္ ျပဳျပင္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ မူလအတိုင္းအတာ အခ်ဳိးအစားမွာ အလ်ားကိုးေတာင္ အနံေျခာက္ေတာင္ ၿဖစ္ပါသည္။
ေအာင္လံ၏ အေရာင္အဆင္းကို မူလေရာင္စုံအတုိင္း အတည္ျပဳခကတ္ပါသည္။ မူလေရာင္စဥ္ အဆင္းမွာ ျဖဴေရာင္ထက္ဝက္နန္႔အနီေရာင္ထက္ဝက္ျဖစ္သည္။ အထက္ပုိင္းထက္၀က္မွာ အျဖဴေရာင္ျဖစ္ျပီး ေအာက္ပိုင္းထက္ဝက္မွာ အနီေရာင္ျဖစ္ပါသည္။.

အဓိပါၸယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္မွာ အထက္ပုိင္းအျဖဴေရာင္သည္ ရခိုင္အမ်ဳိးသားရို႔၏ ျဖဴစင္ေရးစိတ္ဓါတ္ဟိျခင္း ၊ အမ်ဳိးသီလႏွစ္ဌာနကို ေစာင့္ထိန္းျခင္း ၊ ျဖဴစင္ေျဖာင့္မတ္ေရး စိတ္ရွိိျခင္းနဲ ့့ျဖဴစင္တည္ၾကည္ေစာင့္ထိန္းအပ္ေရး ကိုယ္က်င့္တရားရွိျခင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အနီေရာင္၏ သေဘာမွာ ရဲရင့္တည္ၾကည္ေရး သတၱိႏွင့္ ခိုင္ခ့ံတည္ၾကည္ေရး ဇာတိသီြး ၊ ဇာတိမာန္ ရွိျခင္းမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ပါသည္။

ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ား သံုးစဲြခေသာ ေဝသာလီေခတ္ ရခိုင္ဒဂၤါး၏ ပန္းဖက္ပံုကိုုိ အေျခခံေဖာ္ျပထားသည္။ ေဝသာလီေခတ္ ရခိုင္းဒဂၤါးကို သတ္မွတ္ေဖာ္ျပရျခင္းမွာ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ား၏ ေပၚလြင္ထင္ရွားေရး၊ အႏုပညာဓနဥစၥာၾကြယ္ဝျခင္း နန္႔ ေရွးပေဝသဏီကပင္ ယဥ္ေက်းမွုထြန္းကားချခင္းကို ရည္ညႊန္းေဖာ္ထုတ္လို၍ ၿဖစ္သည္။ ထိုေဝသာလီေခတ္ ဒဂၤါးက္ို သဇင္ပန္းခြီ ႏွစ္ခက္ျဖင့္ ျခံရံထားပါသည္။

ရခိုင္ျပည္တြင္ သဇင္ပန္းေရ လူမ်ိဳး၏ အဓိက ျမင့္ျမတ္ျဖဴစင္ေသာ ပန္းမ်ဳိးၿဖစ္ ပါသည္။ ထိုပန္းကို အမွီျပဳ၍ အျမင့္အျမတ္စကားလုံး တိုကိုသံုးစြဲရာမွာ သဇင္ပန္းကို ဥပမာျပဳၿပီး တင္စားသုံးစြဲထားပါသည္္။ သဇင္ပန္းကို ရခိုင္ရို႔က (သန္ ့စင္)ပန္းလို႔ ေခၚၾကပါသည္။ သန့္သွ်င္းမႈ၊ ျဖဴစင္မႈ။ သန့္သွ်င္းျဖဴစင္ တင္မက ပြင့္ဖတ္အလယ္မွာ ဝါဝင္းၿပီးေက ရီႊေရာင္ဟိေသာ ဝတ္ဆံႏွစ္ဆံလည္း ပါဟိသည္ ။ မီႊးႀကိဳင္ၿပီး ျမင့္ျမတ္ေသာ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား၏ အထက္၌ရာ ေပါက္ေရာက္တတ္သည္။ ျဖဴစင္ေသာ သီလေရာင္ ဝါဝင္းေသာ ဝတ္ဆံအေရာင္မ်ားသည္ ဗုဒၵ၏ သကၤန္းေရာင္ကုိ ေဆာင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အျမတ္ဆုံးပန္းဟု တင္စားသမုတ္ဂတ္ပါသည္။ ယင္းကိုုိ အစြဲျပဳ၍ ဘုရားေပါင္းခ်ဳပ္၏ သေကၤတ အေခၚအေဝၚ ကဗ်ာတြင္ (သဇင္ပန္းခိုင္ တၿမိဳင္ၿမိဳင္ ၊ ရခိုင္ဘုရားေပါင္း) ဟူ၍ ဖြဲ႕ဆိုထားသည္။ သဇင္ပန္းတစ္ခက္၏ တစ္ဘက္စီတြင္ ပါရွိေသာ (၈)ပြင္နဲ့ ထိပ္ေပၚကတစ္ပြင့္ ေပါင္းလွ်င္ (၉)ပြင့္ၿဖစ္သည္။ က်န္တဘက္တြင္လည္း (၈)ပြင့္ႏွင့္ ထိပ္ေပၚက တစ္ပြင့္ေပါင္းလွ်င္ (၉)ပြင့္ၿဖစ္သည္။ ထိပ္ေပၚ၌ ရွိေသာ အပြင့္သည္ ႏွစ္ဘက္လုံးႏွင့္ ဆုိင္သည္။ ေဘးဥပါဒ္အႏၱရာယ္ ကင္းစီဖို႔ ကိုးနဝင္းေၾကေသာ လကၡဏာကိုေဖာ္ျပထားပါသည္။ ေဖာ္ျပပါ သဇင္ပန္းခက္ တစ္ခက္စီမွာ အပြင့္ငယ္ လက္ဝဲမွ ( ၈ ) လကၤ်ာမွ ( ၈ ) ပြင့္ဆံရုိးတံကို မွီ၍ ဟိနီဂတ္ပါသည္္။ ထိပ္မွ တစ္ပြင့္ႏွင့္ ေပါင္းလုိက္လွ်င္ (၁၇)ပြင့္ျဖစ္္၍ ရခိုင္ျပည္နယ္ (၁၇) ၿမိဳ့နယ္ကို ေဖာ္ေဆာင္စြာျဖစ္ပါသည္။

ဗိႏၵဳေျပာက္မ်ား

ေဝသာလီဒဂၤါး၏ အျပင္ဘက္စက္ဝိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ဗိႏၵဳေျပာက္မ်ားမွာ ကနကၠဒါန္ထီးဝိုင္း၏ ပံုသ႑ာန္ၿဖစ္သည္။ ေဝသာလီဒဂၤါးမ်ားတြင္ ပါရွိေသာ ဗိႏၵဳမ်ားမွာ အေရအတြက္အားျဖင့္ လံုးေရ(၂၀) ပါရွိသည့္ ဒဂၤါးအမ်ဳိးအစားဟိေရပိုင္ လံုးေရ(၂၀) ပိုမိုပါဟိေရ ဒဂၤါးမ်ားလည္းဟိေၾကာင္းတိြ ့ဟိရသည္။ ေယေကေလ့ အဂုသတ္မွတ္ထားေရ ရခိုင္ျပည္တံဆိပ္ပါ ဗိႏၵဳေျပာက္မ်ား၏ အေရအတြက္ လံုးေရ(၂၀)ဟု သတ္မွတ္ထားပါသည္။ ထိုသို့ သတ္မွတ္ရျခင္းမွာ တံဆိပ္အလွအပႏွင့္ ေရွးရခိုင္မင္းမ်ား၏ အဓိက က်င့္ဝတ္မ်ားၿဖစ္ေသာ မင္းက်င့္တရား ဆယ္ပါး ၊ နာယက ဂုဏ္ေျခာက္ပါး ၊ သဂၤဟ တရား ေလးပါး မ်ားကို ေပၚလြင္စီဖို႔ ရည္ညႊန္းထားျခင္းၿဖစ္ပါသည္။

သီရိဝစၦ

သီရိဝစၦမွာ သဇင္ပန္းခြီအလယ္တြင္ ရွိပါသည္။ ၎သည္ ေဝသာလီ စျႏၵားမင္းရို႕၏ ဒဂၤါးတြင္ ခတ္ႏိွပ္သံုးစဲြခဲ့ေသာ ပံုၿဖစ္သည္။ ယင္းတံဆိပ္ကို ဒဂၤါးတြင္သာ မက ရာဇပလႅင္၊ မုတ္တံကဲမ်ား ၊ ဘုရားတန္ေဆာင္း မုတ္တန္ကဲမ်ား၊ တံခါး မုတ္စီမ်ားတြင္ အျမဲသံုးစဲြထားဟိသည္။ သီရိဝစၦမွာ က်က္သေရမဂၤလာအျဖာျဖာႏွင့္ ျပည့္စံုသည္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ သကၤတ အမ်ားႀကီးပါဟိသီးသည္လို႔သိဟိရ၏။

နီနန္႔လ ရို႕မွာ ပထမဆုံး ရခိုင္ဆိုေရနာမည္ကိုုိ ခံယူျခင္းမွ စ၍အုပ္ခ်ဳပ္ ခေရမင္းရို႔စြာနီလနာမည္ဟိေရ ဘဲြ ့ထူး ဂုဏ္ထူး နာမည္တိကို ခံယူခဂတ္ပါေရ။ သူရိယမင္းဆက္ ၊ စျႏၵားမင္းဆက္ ဟူ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ ခပါေရ။ နီၤနန္႔လရို႕သည္ ကမၻာ၏တန္ဆာမ်ား ၿဖစ္ၾကသည့္အေလ်ာက္ အအီး နန္႔့အပူ ၊ အလင္း နန္႔ အေမွာင္ ၊ အက်ဳိး နန္႔ အျပစ္ တိကိုုိ ထင္ရွားေစႏုိင္ေရ သတၱိဟိဂတ္ပါေရ။ နီမင္း နန္႔တူေသာအက်င့္ ၊ လမင္း နန္႔တူေသာအက်င့္တိဟိဂတ္ပါေရ။ ယင္းနည္းတူ မင္းနန္႔တကြ ျပည္သူမ်ားလည္း သစၥာတရား တည္ၾကရမည္ ။ ယဥ္ေက်းမွုအႏုပညာ ၊စီးပြါးေရး အျခီအနီန္႔ ့အမ်ဳိးသားမ်ား လကၡဏာကိုို ေဖာ္ညႊန္းထားပါေရ။ နီသည္ ကမၻာျမီျပင္ထက္မွွာဟိလူသတၱဝါတိကိုအလင္းေရာင္ ပီးသည္ ။ လ သည္အီးျမၾကည္လင္ေရ သာယာမွုတိကိုေဒသဌာနမရီြး ၊ ပုဂၢိဳလ္မရီြး မွ်တေသာ အလင္းေရာင္ တိကိုပီးတတ္ပါသည္ ။ လူသား သတၱဝါ တိအေပၚမွာ အီးျမၾကည္လင္ေသာ သစၥာတရား ဟိစြာကိုေဖာ္ညႊန္းထားျခင္း ၿဖစ္သည္။

လက္ဝဲရစ္ခရုသင္းႏွင့္ လက္ယာရစ္ခရုသင္းတိုင္းျပည္ဂို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဘုရင္ တိဘိသတ္ခံရာ၌ လက္ဝဲ နန့္ လက္ယာ ခရုသင္းရို႕ျဖင့္ သစၥာရီစင္ ျဖန္းရပါသည္ ။ ရီစင္ျဖန္းရာတြင္ တိုင္းသူျပည္သား အေပါင္းတို ့အား သစၥာ ၊ သီလ ၊ သမာဓိ တရား နဲ ့တရားသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္အုပ္ထိန္းႏုိင္ပါစီ ။ တိုင္းသူျပည္သား တိကလည္း သစၥာ ၊ သီလ ၊ ဟိဂတ္ပါစီဟူေသာ သရုပ္ကုိေဖာ္ေဆာင္ပါသည္။

စိန္ေတာင္
စိန္ေတာင္သည္ အလယ္ဗဟိုတည့္တည့္တြင္ မ႑ိဳင္အၿဖစ္ မားမားမတ္မတ္ ေျဖာင့္တန္းစြာ ရပ္တည္ထားပါသည္ ။ ေဖာ္ျပခေသာသစၥာ ၊ ဓမၼတရား ရို႕သည္ မင္းနန္႔တကြ ျပည္ သူရို႕အားတည့္တည့္မတ္မတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း ၊ ခံယူလိုက္နာျခင္း လကၡဏာကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။

စိန္ေတာင္ေအာက္ခံ
စိန္ေတာင္ေအာက္ခံမွာ လျခမ္းသ႑ာန္ ၿဖစ္ၿပီး စိန္ေတာင္အား မတိမ္းမေစာင္းေျဖာင့္မတ္တည္ရွိ ႏုိင္ရန္ မယိမ္းမယိုင္စီျခင္းငွာ ေအာက္ခံျပဳလုပ္ထားျခင္း သေဘာကို သရုပ္ေဆာင္ပါသည္။

ေရြးလံုး (၇)လံုး (ဗႏၵဳ)
ရခုိင္ရို႕သည္ ၾကတၱိကာ နကၡတ္နန္႔ယွဥ္သည့္ လူမ်ဳိးမ်ား ၿဖစ္ၾကသည္။ ၾကတၱိကာ နကၡတ္သည္ စပါးပင္ ၊ ၿမီမ်ား၏ လကၡဏာကိုေဆာင္သည္ ( တခ်ဳိ့က်မ္း၌ ၾကယ္ခုနစ္ေကာင္ ဟုဆိုသည္။) ၾကတၱိကာ နကၡတကိုုိ မွီး၍ ထြန္ယက္ျခင္း ၊ စိုက္ပ်ဳိးျခင္း ၊ ရိတ္သိမ္းျခင္း တိကုိျပဳလုပ္ၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္သည္ ၾကတၱိကာ နကၡတ္ နန္႕ေလ်ာ္ညီစြာ စပါး စိုက္ပ်ဳိးေရးကို အဓိကျပဳ၍ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းေဆာင္ရြက္ရေသာ ျပည္နယ္တစ္ခုၿဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အသက္သီြးေၾကာ ၿဖစ္ေသာ စီးပြားေရးနန္႔ စိုက္ပ်ဳိးေရးလကၡဏာ သေဘာေဆာင္ထားျခင္း ၿဖစ္သည္။

ျခဴပန္း
ျခဴပန္းသည္ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာ ပန္းတစ္မ်ဳိးတြင္ ပါဝင္သည္ ။ ျခဴပန္းမွာ အပင္မွ ပြင့္ေသာ ပန္းမဟုတ္ပါ ျခဴေကာင္ ဟူေသာ သတၱဝါတမ်ဳိး၏ ခႏၶာကိုယ္မွ ေပါက္ေရာက္နိုင္ေသာ အမီႊးအမ်ွင္ရို႕၏ ပံုသ႑န္တြင္ အခီြခီြ အလိပ္လိပ္ ၿဖစ္ေဖာ္နီျခင္းကို သရုပ္ေဖာ္၍ ပန္းခ်ီ ပန္းပု ဆရာ ရို႕သည္ ဘုရား ၊ ေစတီ ၊ အေဆာက္အဦး ၊ ပလႅင္ ၊ မုတ္တံကဲမ်ား ၊ ထီးေဆာင္ နန္းေဆာင္ စေသာ အေဆာက္အဦးရို႔တြင္ ၊ ပန္းခက္ ၊ ပန္းေခြ ၊ ပန္းလိပ္ ၊ ပန္းႏြယ္မ်ား ထုလုပ္ရာတြင္ သရုပ္ေဖာ္၍ ထုလုပ္ဂတ္ပါသည္ ။ ပန္းခက္ရို႕၏ အလယ္တြင္ျခဴေကာင္မ်ား ထုလုပ္ထားျခင္းေၾကာင္း ျခဴပန္းဟူ၍ ေခၚပါသည္ ။ ျခဴေကာင္ရို႕သည္ လူအေပါင္းရို႕၏ ပစၥည္းဥစၥာကုိ လည္းေကာင္း ၊ အသီးအႏွံ တိကို လည္းေကာင္း လုံးဝဖ်က္ဆီးျခင္း မဟိပါ ။ သူရို႕၏ လားရာတြင္ အမႊီးအမ်ွင္မ်ား တစ္ခုနွင့္တစ္ခုထိခုိက္၍ ဆဲြလြဲျမည္သံပိုင္ တျခြင္ျခြင္ျမည္ပါေရ။ ယင္းေၾကာင္း ဆြဲလြဲငယ္မ်ားဂို ျခဴးငယ္ဟု ေခၚပါေရ။ မဂၤလာ ဟိေသာ ၊ တီးသံသာေသာ အသံတိကိုသရုပ္ေဆာင္ထားပါေရ။ ၎ရို႕သည္ ကာမ ဆႏၵ တရား၌ တသက္လွ်င္ တႀကိမ္သာ မွီဝဲျခင္း ဟိပါေရ ။ သူတပါး အမ်ဳိးအႏြယ္ကိုုိလည္း ဖ်က္ဆီးျခင္း မရွိပါ ။ အျဗဟၼ စရိယာ သိကၡာ ပုဒ္ဂုိ ေစာင့္ထိန္းျခင္း ၊ တိုင္းသူျပည္သား ရို႔သည္လည္း မုဒိန္း တႏၱ မက်ဴးလြန္ၾက ေစရန္သရုပ္ေဆာင္ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဤသီရိဝစၦ တစ္ခုလံုး၏ သေဘာတရားမွာ သစၥာ ဓမၼ ရွိျခင္း ၊ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး၌ စပါးသီးႏွံတိုး ပြါးမ်ားေစျခင္း၊ အလင္းနန္႔အေမွာင္ ၊ အက်ဳိးနန္႔အျပစ္ တရားတိကိုဆင္ျခင္ႏုိင္စီျခင္း ၊ မိမိရို႔၏ ရုိးရာ ဓေလ့ထံုးစံ တိကိုေစာင့္ထိန္းႏိုင္ျခင္း ၊ ေခတ္နန္႔ေလ်ာ္ညီေအာင္ တစည္းတလံုးတည္း တည္ျမဲႏိုင္စီျခင္း ၊ ထြန္းသစ္ ေပါမ်ားတုိးတက္ စီႏိုင္ေရသေကၤတ သေဘာတိကိုသရုပ္ေဖာ္ေဆာင္ ထားျခင္းၿဖစ္သည္။



မွတ္ခ်က္...ေအာက္သားစာနန္႔ရီြးထားေရ...ဝ(ဘ္)ဆိုက္တခုကိုအတည္ထားပနာ
ရခိုင္ဘာယာသို႔ျပန္ပီးလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။

စာရႊီးသူ
လန္းဆန္း
.