ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား အဂၤလိပ္တိနန္႔ လက္တြဲျခင္း

ယင္းေခါင္းေဆာင္ သံုးေယာက္စြာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္မွာ က်ဴးေက်ာ္သူ ဗမာရန္သူကို တိုက္ထုပ္ဖို႔တြက္ အဂၤလိပ္နန္႔ မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ခ်ဴပ္လုပ္
ျပီးေက ထိုစာခ်ဳပ္မွာ ….

၁ ။ ရခိုင္နန္႔ အဂၤလိပ္ပးေပါင္းျပီးေက နယ္ခ်ဲ႕ဗမာရန္သူကို ရခိုင္ျပည္က တိုက္ထုပ္ျခင္း
၂ ။ အဂၤလိပ္ပါးက လက္နက္အင္အား တစ္ခ်ိဳ႕တဝက္ကို ကူညီးပီးျခင္း၊
၃ ။ စိုက္သံုးစရိက္အားလံုးကို အဂၤလိပ္ပါးက က်ခံျခင္း၊
၄ ။ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕တပ္ကို ရခိုင္ျပည္တြင္းက ေမာင္းထုပ္ျပီးေက
ရခိုင္းျပည္က ရခိုင္မင္းညီးမင္းသားလက္ထဲကို အပ္နန္းျခင္း၊
၅ ။ စစ္ျပီးေသာအခါ စစ္တြင္းကုန္က်စရိက္ ႏွစ္ဆကို ရခိုင္အမ်ိဳးမ်ားက ပီးဆပ္ျခင္း
၆ ။ အဂၤလိပ္အနိန္နန္႔ ရခိုင္ျပည္သူျပည္သားအေထပါင္းကို ဖိႏွိပ္ဆက္ဆံပႈျခင္း၊

ရ ။ စစ္ျပီးျပီးခ်င္း အဂၤလိပ္မ်ားက ရခိုင္ျပညက လံုးဝထြက္ခြါသြားရျခင္၊
၈ ။ စစ္တိုက္ရာတြင္ ရခိုင္အမ်ိဳးက ဦးေဆာင္လမ္းညြန္ပီးျခင္း၊
၉ ။ ၾကည္းတပ္ရီတပ္ ႏွစ္ခုလံုးကို ညီညီညာညာတက္တက္ႀကြႀကြေဆာင္ရြက္ျခင္း၊
၁၀ ။ စစ္အတြင္းရိတ္ခါ ကုန္က်စရိက္ကို ရခိုင္အမ်ိဳးမ်ားက ေထာက္
ပဲ့ျခင္းမ်ားျဖစ္သည္။.


ယင္းပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ေတ စစ္အင္အားတိနန္႔ နယ္ခ်ဲ႕ရန္သူ
ဗမာကို ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈ၊ ရခိုင္ျပည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးကို ကၽြန္ျပဳမႈတြက္ နည္းပရိယာယ္ဆင္ျပီးေက၊ ရခိုင္ျပည္ဗမာလက္ေအာက္က လြတ္
ေျမာက္ေတအခါ၊ ရခိုင္တစ္မ်ိဳးလံုးက အဂၤလိပ္၏ ကၽြန္ျပဳမႈ လူစိတ္
ကင္းဝီးမႈအေဘာထားတိကို သိလားေ၇အခါ {၁၈၂၇} ခုႏွစ္မွာ၊ ျပင္
သစ္က အကူညီယူျပီးေက အဂၤလိပ္တိကို ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ဖို႔တြက္
မင္းသားႀကီးဦးေရႊဘန္း ဒိုးဝန္းေအာင္ေက်ာ္ရီနန္႔ ျမိဳ႕သူႀကီးေအာင္
ေက်ာ္ဇံရို႕က စည္းရံုးမႈနန္႕ ေျမေအာက္စခန္႔က၊ ေျပာက္က်ားစစ္ဆင္
ေရးမႈနန္႔ အဂၤလိပ္ကို ရခိုင္ျပည္က ျပန္လည္တိုက္ထုပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားခ
ေကေလ့ စံရေဖြဦးေဆာင္ေရတပ္က သစၥာေဖာက္ျခင္းေႀကာင္း၊ ရခိုင္
မ်ိဳးခ်စ္သူရဲေကာင္းေခါင္းေဆာင္ ”၃” ဦးကို ဖမ္းျပီးေက၊ဘဂၤလားေဒခ်ၤ
ဒကၠားေထာင္မွာ အက်ဥ္းက်ခံရေသာအခါ၊ ယင္းေခါင္းေဆာင္သံုးဦး
စြာ လက္ေမာင္းသြီးကို ေဖာက္ထုပ္ျပီးေက၊ ဘဂၤလားေဒခ်ၤဒကၠား
ေထာင္မွာ လက္ေမာင္းသြီးနန္႔ သီြးတမ္းစာကိုရီြးျပီးေက ထမင္းမစား
ရီမေသာက္ပဲ၊ ရခိုင္သီြး၏ ရဲရင္ျပတ္သားမႈ သူရဲေကာင္းဆန္မႈနန္႔
အစာငတ္ခံ ဆႏၵျပျပီးေက အသက္သီေရထိ ရခိုင္သြီး ရခိုင္ဇာတိ
မာန္တိစြာ သစၥာရွိေႀကာင္းကို ျပသလားခဂါတ္ေတ။
ေကာင္းေဆာင္မဲ့ေရစိတ္ဓာတ္နဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးတို္က္ပြဲမွာနည္းပညာအရာ
လက္နက္အင္အားလူအင္အားမွအစ အဖက္ဖက္မွသာလြန္နီေရ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တုိ၏ ဖိႏွိပ္ရက္စက္သတ္
ျဖတ္မႈေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္ျပန္လည္ မီးခဲျပာပုံျဖစ္လားရေရ။
ရခိုင္တမ်ိဳးသားလုံးလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တိကို ဆန္႔က်င္တိုက္ပြဲဝင္သူမ်ားမွာ၊
တျခားထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ၊ ရခုိုင္
သူရဲေကာင္းေခါင္းေဆာင္လည္းရွိေရ {၁၈၂၈} ခုႏွစ္မွ ရခိုင္ျပည္
ေျမာက္ပိုင္း ေလးျမိဴ႔ေခ်ာင္းမွာ ဗုိလ္ခ်ိဳက္စံ ၁၈၂၉ ခုႏွစ္မွာ သံတြဲ
နယ္က ဗုိလ္ေအာင္သာဦး ၁၈၃၁ ခုႏွစ္မွာ က်ိ ႏၱလီဆရာေတာ္ ၁၈၇၀ - ၇ ခုႏွစ္မွာ
ေျမာက္ဦးျမိဳ႕မွာ၊ ဗုိလ္ေအာင္ဦးျဖဴတို႕က အမ်ိဴးေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ကိုဆင္ႏြဲခေရ၊ သို႔ေသာ္လည္းလက္နက္၊လူအင္
အား စစ္သည္ဗုိလ္ဘာ မ်ားအားနည္းမႈေၾကာင္း၊ တိုက္ခိုက္ဖမ္းဆီး
ျခင္းခံရျပီးသတ္ျဖတ္ခံရျပီးေက { ၁၈၉၀} ခုႏွစ္တြင္ သံတြဲ က်ိ ႏၱလီ
မွာ၊ ေငြေက်ာက္စိမ္းဗုိလ္က နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တိက ထၾကေတာ္လွန္
ချပီးေက၊ ထိုႏွစ္ထဲ မွာပင္၊ သံတြဲဆရာေတာ္ၾကီးဦးေဆာင္ျပီးေက ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မိစၦာ
ျဗိတိသွ် နယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္က ရခိုင္ဗုဒၶသာသနာကိုကယ္တင္ရန္ သံတြဲျမစ္တရုိးမွ
ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ားစည္ရုံးျပီးေက ျမိဳ႕ကိုဝင္စီးေရခါ ထိုတိုက္ပဲြမွာ ဆရာေတာ္နန္႔
ရဟန္းေတာ္အေျမာက္အမ်ားပ်ံလြန္ေတာ္မူျပီး က်န္ရဟန္းမွာ အဖမ္းဆီးခံခရေရ။

ယင္းႏွစ္အတြင္မွာလည္း ရခုိင္ျပည္ေျမာက္ဦးေက်ာက္ေတာ္ ရေသ့ေတာင္
ျမိဳ႕မ်ားမွာလည္းေတာ္လွန္ပံုကန္ တိုက္ခိုက္ထၾကမႈ၊ အ
ေျမာက္အမ်ား ေပၚေပါက္ခသိေရ။ဗုိလ္ၾကာထြန္း၊ ဗိုလ္ေရႊလွ ဗုိလ္ဘ
ရို႕က၊ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႔ကို ေတာ္လွန္ခေရ။
သံတြဲနယ္မွဗုိလ္ ေက်ာ္ဝသန္ ေတာင္ပိုင္းေျမာက္ပိုင္္း အထိေတာက္
ေလွ်ာက္ ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ခံေကေလ့ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕သမား၏ ဖမ္းဆီးမႈေၾကာင္း
သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရေရ စည္းလုံးမွႈနန္႔ အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕ကို တိုက္ထုတ္ျပီး မင္းဆက္ထူေထာင္ၾကိဳးစားခေရအခါ၊
{၁၈၉၂} ခုႏွစ္ ေဖဖဝါရီလမွာ သားအဖႏွစ္ဦးလုံး အဖမ္ဆီးခံရျပီး
ေကေလ၊့ စစ္ေတြအက်ဥ္းေထာင္မွာ တိုက္ပိုက္ထားေရခါ၊ စစ္ေတြ
ေထာင္ထဲမွာ အက်ဥ္းသား တရာေက်ာ္နန္႔ ေထာင္ထဲမွာတက္ၾကြပုန္
ကန္လို႔ သားအဖႏွစ္ဦးကုိ ျပန္လည္လႊတ္ပီးလိုက္ျပီးေက၊ သားအဖ
ႏွစ္ေယာက္စလုံး ေထာင္ကုိ ေဖာက္ထြင္းျပီးေက၊ ျပန္လည္တိုက္ခိုက္
လို႔အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕မ်ားက တန္ျပန္တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင္း၊ဖမ္းဆီးခံရကာ
သားအဖႏွစ္ဦးအားၾကိဴးဒါဏ္္ပီးျပီးေက သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရေရ။
{၁၈၈၅} ခုႏွစ္မွာ ဗမာတျပည္လုံး အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႔ကၽြန္ဘဝကိုေရာက္နီေရအခ်ိန္မွာ
အဂၤလိပ္တို႔၏ နည္းပညာလက္နက္အင္အား
ကိုအထင္ၾကီးေၾကာက္စိတ္တိနန္႔ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္တိ
ျမန္မာတႏုိင္ငံလုံးမွာ၊ တျဖည္းတျဖည္းေပ်ာက္လာအခ်ိန္၊ {၁၉၁၇}
ခုႏွစ္မွာ၊ ရခိုင္အမ်ိဳးသား {The sun of Asia} ေခၚ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱ
မက၊ အာရွတိုက္ အႏွုံ႔ကိုလွည့္လည္ျပီးေက ဥေရာပကိုလုိနီစနစ္ကို အၾကမ္းမဖက္
အႏုနည္းဆန္႔က်င္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းႏွိးေဆာ္လို႔ ဆရာ
ေတာ္၏ႏိုင္ငံေရးအသိႏုိးၾကေသာေၾကာင္း ျပည္သူတရပ္လုံး သပိတ္ေမွာက္ပြဲဆုေတာင္းပြဲမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔မွာေပၚေပါက္လာခဂါတ္
ေတ၊ ယင္းအခ်ိန္မွာ အဂၤလိပ္ဘုရင္မကိုဘုရားသခင္ပိုင္ကိုးကြယ္မႈ
နန္႔၊ ျဗိတိသွ်အင္ပါယာ၏ႏိုင္ငံေတာ္ေတးခ်င္ကိုသီဆိုမႈနန္႔ ျမန္မာ
တစ္ျပည္လံုးေခါင္းေမာ္ျ႔ပီးမၾကည့္ဝံေရအခ်ိန္မွာ၊ ဘုရင္ခံဆာရယ္ဂ်ီ
နယ္ကရက္ေဒါက္ အဂၤလိ္ပ္ျပန္ထြက္လားဆိုျပီးေက၊ သတင္းစာမွာ
ေျဗာင္ရႊီးခေရ။
အာဂသတၱရွင္တပါးျဖစ္နန္႔ ၁၉၁၇ နန္႔ ၉၁၃၉ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ ဆရာေတာ္၏ႏိုင္ငံေရးစာပီ ႏုိင္ငံေရးတရားမ်ားနန္႕ ဗမာတျပည္လုံးကျပည္သူလူထု၏ႏုလုံးသားကိုထိုးေဖာက္ႏုိင္ခေရ အာရွနီဝင္းဆရာ
ေတာ္ဦးဥတၱမျဖစ္ေတ။
ဆရာေတာ္စြာဗမာတျပည္လုံးလြတ္ေျမာက္ေအာင္ႏုိင္ေရးႏုိင္ငံေရးလို႔ေျပာနန္ကတ္ေတ
အမွန္တရားကိုေျပာမႈနန္႔ ’၄’ ၾကိမ္တိုင္တိုင္
ေထာင္က်ခံျပီး နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္လက္ေအာက္မွာ ညွင္းဆဲခံရေက
ေလ့၊ အာရွတတိုက္တစ္ခုလုံးလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ဒူးေထာက္
အရုံးမပီးပဲ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၉ ရက္မွာဘဝနတ္ထံ ပ်ံလြန္
ေတာ္မႈလားေရ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကား ဗမာျပည္လြတ္လပ္ေရးတြ
က္ မီးရႈးတန္ေဆာင္ျဖစ္ပါေရ။
ပထမအဂၤလိပ္စစ္ပြဲမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရား ရခိုင္ျပည္ကိုသိမ္းယူျပီးႏွစ္ “၄၀”
အၾကာတြင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာစစ္ပြဲေၾကာင္၊ အဂၤလိပ္ဗမာရ ႏၱ
ပုိစာခ်ဳပ္ကို {၁၈၂၆} ခုႏွစ္ေဖဖဝါရီလ “၂၆” ရက္မွာ၊ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္
ဆိုျပီး ရခုိင္နန္႕တနသၤာရီေဒသကို ျဗိတိသွ်သမားလက္ထဲကိုေပးအပ္
လိုက္ရသည္။
ယင္းအခ်ိန္ထိရခုိင္ျပည္၏ျမိဳ႕ေတာ္မွာေျမာက္ဦးျမိဳ႕သာရွိေသးသည္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕သည္ပင္လယ္နန္႔အလွမ္းဝီးျခင္းေၾကာင္း၊ပင္လယ္ကူး
သေဘၤာမ်ားဝင္ထြက္သြားလာမႈမရွိုျခင္းခရီးသြားလာသူမ်ားတြက္၊
အခက္ခဲရွိျခင္း ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးတြင္ျဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕သမား
အတြက္အဟန္႔အတားျဖစ္ေသာေၾကာင္း၊ရခုိင္ျပည္၏ျမိဳ႕ေတာ္ကို
စစ္ေတြျမိဳ႕အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ခသည္။
ရခိုင္ျပည္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏွိင္ငံအျဖစ္ရပ္တည္ႏိွင္ခေရအခ်ဳိန္
မွာ၊ ရခုိင္ဘုရင္လက္ထက္ကစစ္ေတြကၽြန္းစြာစစ္ေရးအရ၊ အခ်က္အ
ခ်ာက်ေရ ကၽြန္းတကၽြန္းျဖစ္ျခင္းအတြက္၊ ကၽြန္း၏အမည္မွာ “ စစ္ “
ဆိုေရစကားနန္႕စစ္အေရးပါမႈကိုထင္ရွွွွွွွွွွွွားေစေသာေၾကာင္းမႈ “စစ္”
ဆိုေရအမည္နာမေဝါဟာရစြာ “ စစ္ေတး “ ကတဆင့္ စစ္ေတြဟု
ေျပာင္းလြဲျခင္းသာျဖစ္ပါသည္။
ရခုိင္ျပည္အား ဗမာနယ္ခ်ဲ႕သိမ္းပိုက္လိုက္ေသာေၾကာင္းစစ္ေတြကၽြန္းသည္စစ္ေရးအရ၊
အေရးပါမႈမွာလည္းေလွ်ာက်ခရမႈနန္႔၊ တံငါရြာ
အျဖစ္ေျပာင္းလားခရမႈနန္႔၊ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕မွတ္တမ္းမ်ားတစ္ေလွ်ာက္
မွာ စစ္ေတြသည္ တံငါရြာအျဖစ္မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။

ရခိုင္ျပည္သည္ဗမာျပည္၏အေနာက္ဖက္မွာရွိေသာေၾကာင့္၊အေရွ့
ဘက္မွာ မေကြးတိုင္းအေနာက္ဘက္မွာဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္
ေတာင္ဘက္မွာ ဧရာဝတီတိုင္း ေျမာက္ဘက္မွာ၊ ခ်င္းျပည္နယ္ အဂၤလိပ္
ဗမာစစ္အျပီးခ်ဳပ္ဆိုခေရ၊ ရ ႏၱပိုစာခ်ပ္အရ ရခိုင္ျပည္၏နယ္နိမိတ္မွာ
ေျမာက္ဘက္ပိုင္းတြင္ ခ်င္းျပည္နယ္ပလက္ဝေတာင္တန္းေဒသမွ ေတာင္ပိုင္းနဂေရအငူနန္႔၊ ဟိုင္းၾကီးကၽြန္းအထိရခိုင္ျပည္၏နယ္နမိတ္
မွာ {၃၂၆၉၄} စတုရန္းမိုင္က်ယ္ျပန္႔ျ႔႔ပီးချပီး၊ ရခုိင္ေတာင္ပိုင္းေဒသ
ေက်ာက္ခၽြန္ျမစ္မ၊ွ နဂေရအငူထိရွည္လွ်ားေသာေနေျမျဖစ္ေသာ
ေၾကာင္း၊ ျဗိတိသွ်တို႔ကအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား လြယ္ကူေရးတြက္ ဒုတိယ
အဂၤလိပ္ဗမာစစ္ျပီးလားေရခါ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၅၃ ခုႏွစ္မွာ ပုသိမ္ခရုိင္ကို ဧရာဝတီတိုင္းအတြင္းသို႔ ထည့္သြင္းလိုက္ေသာေႀကာင္း ရခိုင္ျပည္၏ နယ္နမိတ္မွာ ၂၁၆၉၄ စတုရန္းမိုင္ကနိန္ျပီေက {၁၈၉၄၅ }စတုရန္း
မိုင္းေလွ်ာ့က်လားပါေရ။
အိႏၵိယ ဗမာခဲြထြက္ေရးျပႆနာအျပီးမွာ{ ၁၉၃၇ }ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္အက္ ဥပေဒအရ နတ္ျမစ္အေနာက္ဘက္ျခမ္း “၃၇” မိုင္ရွည္ေရ အေနာက္ဘက္ကမ္းရိုးတမ္းကို၊ အိႏၵိယႏိူင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
လက္ေအာက္ကိုထည့္သြင္းလိုက္ေသာေႀကာင္း ခိုင္ကမ္းရိုးတမ္းတစ္
ေလွ်ာက္မွာ“၄၈၀” မိုင္သို႔ေလွ်ာ့က်လားပါေရ။ ဗမာျပည္လြတ္လပ္
ေရးရျပီး {၁၉၅၃} ခုႏွစ္မွာပလက္ဝခရိုင္ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းေတာင္တန္း
ေဒသက ခ်င္းျပည္နယ္အျဖစ္ထည့္သြင္းလိုက္ေသာေႀကာင္း၊ လက္ရွိ
ဗမာသတ္မွတ္ခံရေသာ ရခိုင္ျပည္၏ နယ္နမိတ္မွာ {၁၄၂၀၀}စတု
ရန္းမိုင္သားက်န္ရွိပါေတာသည္။


ယင္းကာလအတြင္းရခိုင္တမ်ိဳးသားလုံးနယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးသမားမွာအယူအဆ “၂” မ်ိဳးကြဲျပားကာ တစ္မ်ိဳးမွာ အဂၤလိပ္နန္႔ပူး
ေပါင္းေဆာင္ရြက္ျပီး ရခိုင္လူမ်ား၏ ပညာေရး လူမႈေရး စီးပြားေရး တိုး
တက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ျပီး၊ အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး လက္ေအာက္မွာ ဝင္ေရာက္အမႈ႕ထမ္းကာ ရခိုင္တမ်ိဳးသား၏ရပိုင္ခြင့္ကို တိုးတက္
ေတာင္းဆုိလာျခင္း၊ ေနာက္တမ်ိဳးမွာ ဗမာအမ်ိဳးသားနန္႔ ပူးေပါင္္းျပီး အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ကလြတ္ေျမာက္ေအာင္ တိုက္ထုတ္ျခင္း၊ ပထ
မအယူအဆနန္႕ရုံးကန္လႈပ္ရွားသူရုိ႕မွာဆာေပၚထြန္း၊ဆာထြန္း၊ေအာင္ေက်ာ္၊ အိုက္စီအက္စ္၊ ဦးေက်ာ္မင္းႏွင့္ ဦးေမေအာင္ရုိ႕ျဖစ္ျပီး ၊ဒုတိယအုပ္စုမွာ ေဒါက္တာေရႊဇံ၊ ေအာင္ဦးစိန္လွေအာင္၊ ဦးစိန္ထြန္း
ေအာင္ရုိ႕မွကပါဝင္သည္။
ယင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဗမာအမ်ိဳးသားနန္႔
ပူးေပါင္းျပီး {၁၉၂၀} ခုႏွစ္မွာထူေထာင္ကာ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာအက်ိဳးကိုထမ္းေဆာင္ျပီး အဂၤလိပ္ကိုတိုက္မည္လို႕ခံယူခ်က္ရွိေရ
လူမ်ိဳးမ်ားမွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသပိတ္ကို ဦးဘဦးရုိ႕ဦးေဆာင္ဂါတ္ေတ၊ ဒုတိယေက်ာင္းသားသပိတ္ကို{၁၉၃၀} ခုႏွစ္မွာ ဦးေက်ာ္ရင္ ဦးညိဳထြန္းနန္႕ ဦးဘဇံတို႔ပူးေပါင္းၿပီးနယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္
ကလြတ္ေၿမာက္ပါကရခိုင္အမ်ိဳးသားအေနနန္႔၊ သမၼတႏိုင္ငံတည္ေထာင္ခြင္႔သီးၿခားရပ္တည္ခြင္႔ပီးေမဟုအာမခံခ်က္ပီးေသာ၊ဗမာအမ်ိဳးသား
ေခါင္းေဆာင္မ်ားကတိေၾကာင္႔ရခိုင္ဗမာစည္းလံုးညီညြတ္မွု႔ပိုမိုၿမင္႔မားလာၿပီး၁၉၃၇ ခုႏွစ္ဗမာၿပည္ကိုအိႏၵိယမွခြဲဲတည္ၿပီးကသီးၿခားအုပ္ခ်ဳပ္
ခ်ိန္တြင္အမ်ိဳးသားလြတ္ေၿမာက္ပိုမိုၿမင္႔မားတိုးတက္လာမွဳ႕နန္႔
{၁၉၃၉} ခုႏွစ္ရခိုင္ၿပည္သူလူထုလူတန္းစားေပါင္းစုံနန္႔ အဖဲြ႕ေပါင္းစံုပါဝင္လာေရတြက္ေႀကာင္း ရခိုင္အမ်ိဳးသား ကြန္ကရက္ကို ဖဲြ႔စည္းျပီးလို႔ ရခိုင္ျပည္အနံအျပားမွာ အားေကာင္းလာဂါတ္ေတ။
{၁၉၄၂} ခုႏွစ္မွာ ဗမာျပည္လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္က အကူ
အညီးေတာင္းလို႔ ဂ်ပန္ဝင္ေရာက္လာေရအခါ ဖက္ဆစ္ဂါပန္ရို႕ စိတ္
ဓါတ္နန္႔ ရက္စက္မႈဒါဏ္ကို ဂ်ပန္လူမ်ိဳး၏ ရက္စက္မႈကို လက္တြိခံ
စားရေရအခါ၊ အိႏၵိယကို ထြက္ခြါလားေရ အဂၤလိပ္တိကလည္း ေမယု
ခရိုင္ကို ဘဂၤလီလက္ေအာက္မွာခ်န္ထားချပီး ရခိုင္မေမ်ိဳးသားနန္႔ ဘဂၤလီမႈဆလင္မ်ားအႀကားမွာ ဘာသာေရးျပႆနာဖန္တီျပီးေက အစိုးရသစ္ကို အခက္ခဲ့ႀကံဳရေအာင္ ျပဳလုပ္ျပီး၊ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ရို႕က
လည္း “၁၉၄၃” ခုႏွစ္ ႀသဂစ္လ ၁ ရက္နိန္႔ ေဒါင္တာဘေမာ္ကို ရုပ္သီ
အစိုးရ၏ အႀကီးကဲအျဖစ္နန္႔ တင္ေျမာက္ျပီးေက ဗမာျပည္ကို လြတ္
လပ္ေရးအတုပီးခေရ။

ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ရို႔ကလည္း ၁၉၄၃ ခုႏွစ္မွာ ၾသဂတ္စ္ ၁ ရက္နိန္႔
ေဒါက္တာဘေမာ္ကို ရုပ္သီးအစိုးရအဖြဲ၏အၾကီးအကဲအစိုးရအျဖစ္တင္ေျမာက္ျပီး ဗမာျပည္ကို လြတ္လပ္ေရး အတုအေယာင္ပီးချပိးေက၊ {၁၉၄၂} ခုႏွစ္မွာ ရခုိင္အမ်ုဳိးသားကြန္ဂရက္ကိုဆရာေတာ္ ဦးစိႏၱိတ
နန္႔ ဦးညိုထြန္းရုိ႕က ဦးေဆာင္ျပီးေက ဗမာေခါင္ေဆာင္ဖိတ္ၾကားခ်က္
အရ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္မွာ ရန္ကုန္မွာ က်င့္ပေရ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င့္ေရး
ညီလာခံကို တက္ေရာက္ကာ ရခုိင္အမ်ဳိးသားကိုယ္စား ဗမာေတာ္
လန္ေရးတပ္ဦး၏ နိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္မွာ အဖိႏွိပ္ခံ တုိင္ရင္းသားအားလံုး
လက္တြဲျပီးေက နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကိုတိုက္ထုတ္ကာ ကိုယ္ကံၾကမၼာကို ကိုယ္ပိုင္ဖန္တီခြင့္နန္႔ ျပည့္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ဖုိ႔ မိမိရုိ႕သီးျခား
အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္အျဖစ္ရပ္တည္လို႔ရေၾကာင္း၊လက္ခံအတည္ျပဳျပီးေက ရခုိင္အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ေခါင္ေဆာင္မ်ားက ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ကိုတိုက္ထုပ္ရန္ ဗိုလ္ၾကီးၾကာလွေအာင္ကို စစ္ဦးစီခ်ုဳပ္ခန္႔လ်က္
အင္းအား ၃၀၀၀ ခန္႔ရွိေရ ရခိုင္ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ကို ရခိုင္ျပည္
ေက်လက္ေဒသမ်ားမွာဖြဲစည္းခေရ။

မွတ္ခ်က္ / AASYC အဖဲြ႕ကထုပ္၀ီေရ {၁၃}ႀသဂတ္(စ္) မေမ့အပ္စာအုပ္က ကိုးကားရြီးသားေပၚျပျခင္းျဖစ္သည္။.... .

...။...။...တင္ျပသူ...။လျခမ္းျမီ ...စာတင္ခ်ိန္။...။..16.1.10...။...လျခမ္းျပီး...။... ကြ်န္ေတာ့္မွတ္စု, ပင္မစာမ်က္ႏွာ, ရခိုင္သမိုင္းဆိုင္ရာ . ။...အားပီးလာဂါတ္ေရ စာဖတ္ပရိတ္မွားမွ ေဒဘေလာ့ဂ္နန္႔ပတ္သတ္ျပီး အႀကံမ်ားပီးလိုပါက arakankotawchay@gmail.com မွ အျမဲတမ္း ႀကိဳဆိုနီပါသည္။ စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္လွ်က္ ...။